Kolekcja Sztuki Islamu

Kolekcję sztuki muzułmańskiej, liczącą ponad półtora tysiąca muzealiów, tworzą zabytki sztuki arabskiej, perskiej i tureckiej oraz sztuki Indii mogolskich. Są to manuskrypty, miniatury (na papierze, papier maché, skórze i szkle), tkaniny oraz kobierce, wyroby z metalu, drewna, skóry, kamienia, ceramika i szkło. Zaczątkiem zbiorów były dary kolekcjonerów, zwłaszcza Mieczysława Geniusza, Władysława Semeraua-Siemianowskiego, Józefa Choynowskiego, Heleny i Konstantego Tarasiewiczów, Włodzimierza Szabrowskiego, Jadwigi Mrozowskiej-Toeplitz, Sulejmana Nasriego i Stefanii Domańskiej. W roku 2001 Krystyna Czechowicz ofiarowała Muzeum zbiór zabytków arabskich i indyjskich. Od najwcześniejszych lat zbiory powiększano także dzięki zakupom. W 1927 r. Muzeum nabyło w ten sposób wiele naczyń późnej ceramiki perskiej z XVIII i XIX wieku, zakupionych od Mirzy Baby Abdullazadego, kupca perskiego, który prowadził w Warszawie sklep z tkaninami. Ceramika, najliczniej reprezentowana w kolekcji, zawiera również przykłady wczesnych wyrobów arabskich z VIII-XIII w., perskich od X-XIV w. oraz tureckich z XVI-XIX w.

 

Szczególną wartość historyczną i artystyczną przedstawia zbiór szklanych flakoników kosmetycznych, zdobionych ornamentami wykonanymi w najróżniejszych technikach. Naczynka te, ofiarowane przez Władysława Semeraua-Siemianowskiego (w 1921 r.), pochodzą z Bliskiego Wschodu oraz Iranu z pierwszych wieków islamu, czyli z okresu VIII-XIII w.

 

Wyjątkowo cenne zabytki w kolekcji sztuki muzułmańskiej Muzeum stanowią kobierce i tkaniny – makaty, kilimy, czapraki, szale, pasy, stroje z Persji, Turcji oraz krajów Azji Centralnej, powstałe w wiekach od XVI do XX. Najstarsze spośród tkanin (między innymi yastık turecki z XVI w.) oraz jedwabne kobierce perskie z XVII w. są unikatowymi dziś przykładami tak charakterystycznej dla krajów islamu sztuki użytkowej.

 

Rękopisy zaliczane w sztuce muzułmańskiej do najcenniejszych, reprezentuje w kolekcji kilka ksiąg kaligrafowanych różnymi duktami pisma arabskiego, w tym dwie ilustrowane miniaturami. Owe manuskrypty wykonane w Persji, należące niegdyś do Biblioteki Ordynacji Zamoyskiej, to Divan (zbiór wierszy) Hafeza z 1552 r. oraz Jusuf i Zulejka Dżamiego, kopiowany również w połowie XVI w. Świadczą one o kunszcie malarzy miniaturzystów, kaligrafów i wykonawców ozdobnych opraw książkowych.

 

Pokaźny zespół w kolekcji stanowią wyroby metalowe, przeważnie użytkowe – świeczniki, kadzielnice, tace, półmiski, szkatuły, lampy czy wyroby jubilerskie. Cennym przedmiotem ofiarowanym przez Jadwigę Mrozowską-Toeplitz jest irańska misa magiczno-lecznicza z XVII w., bogato zdobiona inskrypcjami koranicznymi, używana niegdyś przez sufich (mistyków muzułmańskich). Unikatowym zabytkiem jest natomiast ceremonialna butla do wody (matara) z XVI w., używana na dworze sułtanów tureckich, wykonana ze skóry i zdobiona ornamentami arabeskowymi.

 

Kolekcję uzupełniają kamienne elementy architektoniczne, w tym marmurowy kapitel z Hiszpanii z X w. oraz wyroby z kamieni półszlachetnych, wśród nich talizmany i pieczęcie z terenów Bliskiego Wschodu z rytymi, ozdobnymi inskrypcjami.

 

 

Kolekcja Sztuki Islamu

 

dr Magdalena Pinker (sztuka arabska i turecka), e-mail:

Joanna Bojarska-Cieślik (sztuka perska i mogolska), e-mail: