Kolekcja Medali Polskich i Obcych

Entuzjaści sztuki medalierskiej znajdą w Gabinecie ponadszesnastotysięczną, znakomitą Kolekcję Medali Polskich i Obcych. Trzon zbioru przedwojennego stanowiły medale z kolekcji hrabiego Kazimierza Sobańskiego. Były to medale królewskie, głównie egzemplarze bite w złocie, które zaginęły w czasie II wojny światowej. Prawdopodobnie zostały skradzione przez Niemców. W 1924 roku muzeum kupiło znaczny zbiór 1460 medali porozbiorowych od Henryka Phulla i 179 medali królewskich od znanego kolekcjonera, Henryka Mańkowskiego. W 1938 roku Gabinet wzbogacił się o 1000 medali przekazanych z Państwowych Zbiorów Sztuki. W tym samym roku z Muzeum Polski Współczesnej w Rapperswilu napłynął zbiór obejmujący nie tylko medale, ale również medaliony i medaliki religijne. Po wojnie uszczuplony zbiór systematycznie powiększał się, m.in. dzięki przekazowi kolekcji Andrzeja Potockiego, zbiorów medali z kolekcji Mennicy Państwowej oraz licznym darom i zakupom z Wytwórni Wyrobów Jubilerskich.

Mimo strat poniesionych przez lata okupacji medale polskie tworzą kolekcję obejmującą zarówno te najwcześniejsze, czyli szesnastowieczne, jak i najnowsze. Są tu reprezentowane prace najlepszych medalierów – Giovanniego Marii Padovana, Sebastiana Dadlera, Jana Höhna, Jana Buchheima czy Jana Filipa Holzhaeussera (w wykonaniu tego ostatniego wszystkie medale z czasów panowania króla Stanisława Augusta, ze słynną świtą królewską, oraz medal wybity w złocie z okazji otwarcia Mennicy Warszawskiej). Medalierstwo polskie XIX i początku XX wieku charakteryzuje nurt patriotyczny, reprezentowany przez tak wybitnych twórców jak Władysław Leszczyński, Kazimierz Chodziński, Jan Wysocki, Jan Raszka, Stanisław Lewandowski czy Konstanty Laszczka.