Kolekcja Sztuki Buddyjskiej i Hinduskiej

Kolekcja Sztuki Buddyjskiej i Hinduskiej jest najskromniej reprezentowana wśród kolekcji Zbiorów Sztuki Orientalnej: liczy ponad sześćset zabytków. Niemniej, jest niezwykle różnorodna. Znajdują się w niej dzieła sztuki z obszaru Indii, Sri Lanki, Birmy (Mjanmaru), Tybetu, Nepalu i Mongolii oraz pojedyncze eksponaty z Tajlandii, Kambodży i Indonezji. Obejmuje przede wszystkim rzeźbę w metalu, kamieniu, drewnie i kości słoniowej, malarstwo thang-ka, miniatury, ksylografy, rękopisy na papierze i liściach palmowych, jak również wyroby rzemiosła artystycznego z metalu, drewna i laki.

 

W kolekcji wyróżniają się przede wszystkim zabytki o tematyce religijnej, w pierwszej kolejności zabytki z kręgu kultury buddyzmu tybetańskiego. Zaliczają się do nich figurki odlewane w metalu i zwoje malowane thang-ka (kon. XVII – początek XX w.), a także wotywne miniatury malowane na płótnie z wyobrażeniami Buddy Śakjamuniego, nauczycieli buddyjskich oraz bóstw o łagodnym i groźnym charakterze. Poza tym sztukę buddyzmu tybetańskiego reprezentują przedmioty związane z codzienną obrzędowością buddystów, jak na przykład młynki modlitewne, ozdobne puszki na amulety ga’u, czy gliniane plakietki tsa-tsa. Większość ksylografów i rękopisów w języku tybetańskim znajdujących się w kolekcji to teksty obrzędowe.

 

Przedmioty kultu buddyjskiego pochodzą nie tylko z obszaru Himalajów i Mongolii, ale także z Tajlandii, Sri Lanki czy Birmy (Mjanmaru). Obok przedstawień Buddy Śakjamuniego (XVIII-XIX w.) rdzeń tej części kolekcji stanowi cenny zbiór rękopisów na liściach palmowych. Oprócz cejlońskich manuskryptów o tematyce religijnej i historycznej (kroniki), w posiadaniu Muzeum znalazł się także obszerny tekst pt. Phra yamak pochodzący z Tajlandii prawdopodobnie z XIX w.

 

Część hinduska kolekcji koncentruje się wokół rzeźby architektonicznej w kamieniu i drewnie oraz wokół drobnej rzeźby figuralnej z metalu, przedstawiającej Wisznu, Śiwę i inne bóstwa hinduskie oraz postacie z mitologii Indusów. Przykładem najstarszej rzeźby indyjskiej w zbiorach jest grupa 68 figurek terakotowych z doliny Indusu (III w. p.n.e.-III w.). Kolekcję wzbogacają ponadto rękopisy o treści religijnej, jak również teksty nawiązujące do wielkich eposów Indii – Ramajany i Mahabharaty. Do najcenniejszych muzealiów zalicza się ponadto indyjskie malowidła, między innymi ilustracje do rękopisu kaszmirskiego z XVIII w., ukazujące sceny z życia Kryszny czy boginię Dewi albo pochodzące z Dźajpuru (XVIII/XIX w.) miniatury o tematyce erotycznej.

 

W Muzeum znajduje się zbiór drobnego rzemiosła artystycznego o charakterze dekoracyjnym i użytkowym, na przykład naczynia w metalu i biżuteria mongolska inkrustowana kamieniami półszlachetnymi, srebrne puzderka, meble i tkaniny z Indii, birmańskie pojemniki bambusowe na betel, malowane laką, indyjskie zabawki odlewane w metalu, świeczniki z przedstawieniami figuralnymi.

 

Do najhojniejszych ofiarodawców, którzy przyczynili się do ukształtowania kolekcji, należą m.in. aktorka, pisarka i zapalona podróżniczka po krajach Azji - Jadwiga Mrozowska-Toeplitz (1880–1966) oraz delegat apostolski na Indie – arcybiskup Władysław Zaleski (1852–1925).