Kolekcja Malarstwa Niemieckiego XVI–XVIII w.

Kolekcja stanowi bogaty ilościowo, interesujący historycznie i artystycznie zbiór dzieł malarstwa z terenów dzisiejszych Niemiec, Austrii, Czech, Szwajcarii i Węgier.

Zespół obrazów niemieckich XVI wieku to głównie przedstawienia o charakterze religijnym, mitologicznym oraz portrety powstające w głównych ówczesnych ośrodkach: Kolonii, Norymberdze, Wittenberdze oraz w tzw. szkole naddunajskiej (Wiedeń i okolice). W malarstwie tworzonym w Kolonii widoczne są reminiscencje twórczości mistrzów niderlandzkich epoki Jana van Eycka i Rogiera van der Weydena (np. Tryptyk mszy świętego Grzegorza). Najważniejszą postacią ówczesnej sztuki niemieckiej był Albrecht Dürer, czynny w Norymberdze. W kolekcji MNW znajdują się prace jego wybitnych uczniów – Portret mężczyzny Hansa Schäufeleina, Herkules i Anteusz Hansa Baldunga Griena oraz Caritas Romana Georga Pencza. Ważnym twórcą szkoły naddunajskiej był Lucas Cranach Starszy. Stworzył w Wiedniu, Wittenberdze i Weimarze sprawnie funkcjonujący warsztat, gromadzący artystów i rzemieślników działających najpierw pod kierunkiem mistrza, a następnie jego synów, i powielających schematy obrazowe wytworzone przez mistrza. Cranach łączył w swoich pracach zainteresowanie formami rozbudowanego pejzażu z renesansowymi inwencjami i innowacjami (np. z aktem – Adam i Ewa) oraz z opracowaniem nowej reformacyjnej ikonografii (warsztatowa Alegoria Zbawienia – Tablica Prawa i Łaski). On i jego warsztat wielokrotnie podejmowali wątki moralizatorskie (Niedobrana para, Herkules i Omfale). Z kręgu Cranacha pochodzi też wybitny przykład modnego w Niemczech malarstwa batalistycznego – Bitwa pod Orszą.

W kręgu sztuki baroku wyróżnia się kilka osobowości artystycznych, których dzieła przechowuje nasze Muzeum. Siedemnastowieczny malarz Johann Carl Loth, zwany Carlotto, karierę zrobił w Rzymie i Wenecji, gdzie należał do grona wybitnych tenebrystów. Jego Samobójstwo Katona łączy rzymską tradycję Caravaggia z charakterystyczną dla Wenecji swobodną i szeroką manierą malarską. Zagraniczne wykształcenie odebrał w trakcie licznych podróży frankfurtczyk Joachim von Sandrart (Portret mężczyzny z cyrklem), który ostatecznie osiadł w Norymberdze, gdzie został dyrektorem akademii. Muzeum Narodowe posiada zespół prac Michaela Willmanna (m.in. Stworzenie świata, cykl Droga Krzyżowa, Pejzaż ze świętym Janem Chrzcicielem), pochodzącego z Królewca artysty, który po podróżach europejskich wykonywał zamówienia na obrazy religijne dla klasztorów na Śląsku. Różnorodne inspiracje malarstwem flamandzkim, holenderskim i włoskim pozwoliły mu na wykształcenie własnej, barokowej maniery malarskiej. Dwa obrazy Franza Antona Maulbertscha (Ofiarowanie Ifigenii, Diana i Apollo) dają wyobrażenie o austriackiej formule późnego baroku inspirowanej swadą i swobodą mistrzów weneckich.

Muzeum posiada także bogaty zbiór osiemnastowiecznego malarstwa portretowego artystów tak wybitnych jak Antoine Pesne (Portret Friedricha Ernsta von Knyphausena), Anton Graff (Portret Dorothei de Biron, księżnej kurlandzkiej i żagańskiej), Georg Desmarées (m.in. Portret Mosesa Wolfa), Jan Kupecky (Portret Konrada Adolpha von Albrechta w fotelu), Angelika Kaufmann (Portret Domeniki Morghen i Maddaleny Volpato jako Muz), którzy działali w kosmopolitycznych środowiskach dworskich Europy – w Berlinie i Poczdamie, Dreźnie, Monachium, Wiedniu i Rzymie. Rodzajowe sceny dworskie ukazuje grupa rokokowych obrazów Johanna Georga Platzera, malarza z Pasawy.