Kolekcja Szkła
Pierwsze szkło jakie pozyskało Muzeum do swoich zbiorów w 1915 r. pochodziło z kolekcji Leopolda Meyeta. W darze tym były nie tylko polonika m.in. z Kościuszką pod Maciejowicami, ale i luksusowe szkło stołowe. Z chwilą uzyskania niepodległości po I wojnie światowej Muzeum Narodowe wystosowało apel do polskiego społeczeństwa z prośbą o wzbogacenie zbiorów warszawskich. W odzewie kolekcjonerzy ofiarowali do zbiorów muzeum bezcenne rodzinne pamiątki. Stąd też charakter tworzonej kolekcji szkła związany był przede wszystkim z osobistymi potrzebom ofiarodawców kultywujących pamięć patriotyczną, czyli były to szkła polskie lub z Polską związane. Podstawą przedwojennej Kolekcji Szkła się stały się obiekty ze zbiorów Stanisława Ursyna Rusieckiego (1752 obiekty) ofiarowane w 1918 r. Jednym z warunków dysponowania zbiorami było uhonorowanie kolekcjonera osobną salą jego imienia, który został spełniony w 1936 r.
Obecnie Kolekcja Szkła w MNW liczy około 4300 obiektów i w zasobie znajdują się obiekty, które powstawały od początku XVI w. aż do czasów I wojny światowej. Wśród szkieł szczególnie cenne są kolekcje szkła polskiego, w tym z osiemnastowiecznych hut radziwiłłowskich w Nalibokach i Urzeczu oraz z Huty Kryształowej w starostwie lubaczowskim, szkła serwisowe z przełomu XVIII i XIX w., a także pojedyncze przykłady szkieł z XIX w. związanych ze szklarstwem w Królestwie Polskim. W końcu lat 50. Muzeum było jednym z członków założycieli l'Association internationale pour l'histoire du verre. Wśród polskich przedstawicieli należy wymienić kustosz Halinę Chojnacką, która w znaczący sposób przyczyniła się do propagowania polskiego szklarstwa w XVIII w. i polskich kolekcji muzealnych na forum światowym. W związku z obchodami 1000-lecia państwa polskiego zespół badaczy w muzeów polskich opracował pierwszą obszerną monografię poświęconą temu zagadnieniu „Polskie szkło do połowy XIX wieku” pod red. Zofii Kamieńskiej, w której udział mieli pracownicy MNW, a zbiory szkła były bogato ilustrowane.
Niezwykle interesująco reprezentowana jest część kolekcji związana w czasami saskimi, z panowaniem Augusta II i Augusta III, wśród szkieł znajdują się zarówno osobiste dary od królów, jak i skromniejsze wyposażenie związane z życiem codziennym. Ozdobą kolekcji MNW jest jedyny poza Rosją zbiór szkła rosyjskiego (ok. 120 obiektów), który powstał na bazie zbiorów rodzinnych Rosjan osiadłych w XIX w. w Królestwie Polskim.
Ośrodki szklarskie środkowej Europy reprezentują wyroby czeskie, śląskie i niemieckie (m.in. Brandenburgia). Tu należałoby wymienić szkła przypisywane najwybitniejszym osobowością ówczesnej Europy, pucharek z nakrywą z dekoracją reliefową z pracowni Friedricha Wintera (+1708) z szlifierni wodnej w Sobieszowie koło Szklarskiej Poręby na Śląsku i kielich ze sceną bachiczną z pracowni Franza Gondelacha (1663–1726) z Hesji. Skromny zbiór szkieł angielskich ze szkła ołowiowego reprezentowany jest unikatowym na skalę światową rëmerem z huty Georga Ravenscrofta, wykonanym w darze dla króla Jana III Sobieskiego i ofiarowanym w 1676 r. w czasie jego wizyty w Gdańsku. Zbiór uzupełniają także niewielkie kolekcje szkła francuskiego, głównie dziewiętnastowiecznego i secesyjnego z firm Emila Galle i Braci Daum, a także szkieł włoskich przede wszystkim z XVI i XVII w.
Kolekcja Szkła w MNW pozwala na prześledzenie większości mód i styli w szklarstwie europejskim od XVI do pocz. XX w. z uwzględnieniem różnych technik formowania szkła i jego dekorowania. W otwartej w 2016 r. Galerii Sztuki Dawnej, na której pokazano wydzielony został Gabinet Szkła z najcenniejszymi przykładami europejskiego szklarstwa XVIII wieku – w sumie pokazano 143 obiekty, z których pojedyncze przykłady są unikatami na skalę światową.
Dane dotyczące poszczególnych obiektów można znaleźć w publikacjach autorstwa Aleksandry J. Kasprzak, m.in.: Szkła z hut radziwiłłowskich. Naliboki [1722-1862]. Urzecze [1737-1846]: t. 1: Szkła ze zbiorów MNW; t. 2: Szkła ze zbiorów muzeów polskich, zagranicznych i prywatnych, kat. wyst. Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 1998; Szkła z Huty Kryształowej w starostwie lubaczowskim. 1717/1718 - koniec XVIII w., kat. wyst., Warszawa 2005; Apliki zwierciadlane z herbem ‘Pogoń’ księcia Pawła Karola Sanguszki, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa seria” 4 (40), 2015, s. 239–259.
Kolekcja Szkła jest przedmiotem nieustannych badań archiwalnych jak i fizyko-chemicznych, które powiązane były z licznymi grantami i projektami badawczymi prowadzonymi m.in. we współpracy z Instytutem Chemii i Techniki Jądrowej w Warszawie, Akademią Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie i Muzeum Narodowym we Wrocławiu.