Kolekcja Tkanin

Kolekcja Tkanin, tworzona od 1915 r., liczy ponad pięć tysięcy obiektów. Znajdują się w niej obiekty pochodzące ze zbiorów Leopolda Méyeta, Antoniego Jana Strzałeckiego, Heleny i Konstantego Tarasowiczów, księdza Józefa Mrozowskiego czy Józefa Brandta, a także zbiorów Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości oraz Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Kolekcję wzbogaciły również cenne obiekty zakupione m.in. od Szymona Szwarca i Franciszka Studzińskiego. Po II wojnie światowej do zbioru włączona została kolekcja pasów kontuszowych Potockich z Krzeszowic oraz zespół obiektów ze Schlesisches Museum für Kunstgewerbe und Altertümer we Wrocławiu. Zbiór jest systematycznie rozbudowywany, w ostatnich latach przede wszystkim dzięki licznym darom. Od ponad dwudziestu lat służy również edukacji przyszłych konserwatorów tkanin, a tworzące go obiekty są przedmiotem licznych prac dyplomowych.

Kolekcja Tkanin jest bogatym i zróżnicowanym zbiorem, na który składają się przede wszystkim tkaniny dekoracyjne, ubiory oraz akcesoria mody od XIV do 1. połowy XX w. Zawartość zbioru odzwierciedla upodobania polskich kolekcjonerów, którzy obok wyrobów słynnych zachodnich wytwórni cenili produkcję krajową, tkaniny wschodnie oraz wszelkiego rodzaju pamiątki tekstylne związane z kulturą polską. Cenną część muzealnej kolekcji stanowi zespół tapiserii pochodzących ze znanych ośrodków i manufaktur europejskich, a także z pracowni polskich, jak gobelin ze sceną nadania tytułu książęcego Mikołajowi VI Radziwiłłowi wykonany po połowie XVIII w. w Nieświeżu. Liczący 150 tkanin zbiór jest po wawelskim największym w Polsce zespołem tapiserii. Do wyjątkowo interesujących należy również zbiór kilimów, które ukazują specyfikę i wysoki poziom tego rzemiosła w Polsce od 2. połowy XVIII do początku XX w. Licznie reprezentowane są także charakterystyczne dla polskich wnętrz makaty, w tym makaty herbowe, oraz kobierce. Zbiór uzupełnia zespół chorągwi i proporców (XVII-XX w.) oraz czapraków (XVIII-XIX w.). 

Szczególne miejsce w Kolekcji Tkanin zajmuje zbiór pasów kontuszowych, liczący ponad 370 obiektów. Jest to największa i najcenniejsza tego rodzaju kolekcja w Polsce. Zawiera ona wyroby manufaktur i pracowni działających w Polsce od połowy XVIII w. do XIX w., a także naśladujące je pasy z wytwórni francuskich. Kolekcję uzupełniają wspaniałe przykłady pasów wschodnich – indyjskich, perskich, tureckich – stanowiących inspirację dla produkcji polskiej oraz niezwykle interesujący pas wykonany najprawdopodobniej w Wenecji. Ponadto kolekcja zawiera przykłady pasów rosyjskich oraz wyjątkowy wyrób pasamoniczy – tzw. pas siatczany wykonany z pozłacanych nici metalowych. 
Cenną częścią muzealnego zbioru jest kolekcja ubiorów, w której poza przykładami mody od XVIII do początku XX w. znajdują się ubiory polskie oraz XIX-wieczne mundury urzędnicze. Wyjątkowo bogaty jest zespół ubiorów XVIII-wiecznych. Zawiera on przykłady sukni w stylu francuskim i angielskim oraz haftowane według lyońskich wzorników męskie kamizelki i fraki, z których część pochodzi z magazynów warszawskich Teatrów Rządowych. Do najważniejszych obiektów w kolekcji należy haftowany płaszcz koronacyjny Augusta III, jedyny zachowany, składający się z żupana i kontusza, mundur Orderu św. Stanisława oraz suknia dworska Anny ze Świderskich Karwowskiej, późniejszej generałowej Rostkowskiej, w której miała wystąpić na koronacji Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 r. XVIII-wieczne ubiory ze zbiorów Muzeum stały się inspiracją dla wielu produkcji filmowych, rekonstruktorów i współczesnych projektantów mody, którzy w muzealnym magazynie mieli okazję studiować ich wykroje i tkaniny, z których zostały uszyte.

Istotnym uzupełnieniem kolekcji są również fragmenty tkanin jedwabnych i hafty z interesującymi przykładami bogatych w treści ikonograficzne obiektów liturgicznych.

Ewa Orlińska-Mianowska, e-mail:
Monika Janisz, e-mail: