Młoda Polska. Polskie malarstwo fin de siècle
Wystawa w Muzeum Sztuki w Göteborgu (Göteborgs konstmuseum)
27 października 2018 – 17 marca 2019
Muzeum Sztuki w Göteborgu, we współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie i Instytutem Adama Mickiewicza, otwiera przekrojową wystawę poświęconą sztuce polskiej z przełomu XIX i XX wieku, przede wszystkim z okresu Młodej Polski. Zaprezentowanych zostanie ponad 60 dzieł, wypożyczonych z Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie i Muzeum Sztuki w Łodzi. Większość z nich to płótna wielkoformatowe, autorstwa słynnych polskich artystów takich jak Olga Boznańska, Józef Chełmoński, Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Edward Okuń, Wojciech Weiss, Witold Wojtkiewicz i Stanisław Wyspiański.
To pierwsza w Szwecji tak duża wystawa poświęcona Młodej Polsce. Jej twórcy pragną przybliżyć szwedzkiej publiczności sztukę polską końca XIX wieku, kiedy to – jak podkreślają – „pojęcie wolności i nadziei były ważnymi tematami polskiej kultury i sztuki. Elementy symbolizmu, neoromantyzmu i wczesnego modernizmu stworzyły niepowtarzalny i wyrazisty klimat i ruch artystyczny, którego Kraków i Warszawa były ważnymi ośrodkami. Wolność słowa, możliwość indywidualnych wyborów życiowych, krytyczne myślenie i artystyczna autoreklama leżąu podstaw tego projektu”.
W szerszej perspektywie wystawa opowiada także o dynamicznych przemianach zachodzących w Europie na przełomie XIX i XX wieku oraz o pokoleniu polskich artystów, którego przedstawiciele – na co zwracają uwagę szwedzcy kuratorzy – urodzili się w XIX wieku w krajach takich jak Austro-Węgry, carska Rosja oraz Prusy, a zmarli w odrodzonej po rozbiorach niepodległej Polsce XX wieku, podczas II wojny światowej lub na emigracji.
Wystawa stanowi przyczynek do zmiany narracji na temat sztuki schyłku XIX wieku, która w krajach skandynawskich i w państwach zachodnich tak mocno koncentruje się wokół sceny paryskiej. Choć wielu artystów zdecydowało się na przeprowadzkę do Paryża, ekspozycja skupiasię na tych, którzy później wrócili do ojczyzny i podkreśla związki ich twórczości z Monachium, Anglią, Włochami czy Sankt Petersburgiem. Prezentując dzieła tworzone w różnych częściach Europy, ekspozycja koresponduje z imponującą kolekcją skandynawskiej sztuki końca wieku zgromadzoną przez Muzeum Sztuki w Göteborgu.
Polska i Szwecja, jako kraje położone nad Bałtykiem, dzielą wspólną historię. Jednym z celów ekspozycji oraz towarzyszących jej wykładów, seminariów i wydarzeń edukacyjnych jest ukazanie oraz podkreślenie powiązań kulturowych i artystycznych, dialogów i różnic między tymi krajami.
Wystawa w Muzeum Sztuki w Göteborgu została zorganizowana z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Oprócz współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza, Muzeum Sztuki w Göteborgu nawiązało współpracę z Ambasadą RP i Instytutem Polskim w Sztokholmie, aby skutecznie promować to wydarzenie w Szwecji i krajach skandynawskich jako część programu obchodów 100. rocznicy odrodzenia po rozbiorach polskiej państwowości.
Wystawie towarzyszy obszerny katalog prezentujący badania czołowych historyków sztuki z Polski i Szwecji. Oprócz wstępu napisanego przez kuratorów, dr. Kristoffera Arvidssona (szefa działu badań, Muzeum Sztuki w Göteborgu) i Evy Nygårds (kuratorkę, Muzeum Sztukiw Göteborgu), autorami tekstów są: Joanna Persman (szwedzka krytyk sztuki), dr hab. Andrzej Szczerski (Muzeum Narodowe w Krakowie) i dr Agnieszka Morawińska (historyk sztuki, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie w latach 2010–2018). Teksty publikowane w katalogu koncentrują się na porównaniach sztuki z Polski i krajów skandynawskich na przełomie wieków, związkach między polskimi twórcami a sceną artystyczną w innych krajach, jak również nahistorycznych uwarunkowaniach ruchu Młodej Polski. Opiekę merytoryczną ze strony polskiej sprawuje dr Agnieszka Bagińska (Muzeum Narodowe w Warszawie).
Wystawa jest częścią koordynowanego przez Instytut Adama Mickiewicza międzynarodowego programu kulturalnego POLS KA 100, realizowanego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2021.
Sfinansowano ze środków MKiDN w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2021 oraz ze środków Anna Ahrenberg Foundation’s Fund for Scientific Aims, The Wilhelmand Martina Lundgren Support Fund, the Läng manska Cultural Foundation, the Royal PatrioticSociety oraz Instytutu Polskiego w Szwecji.