NOWA ODSŁONA GABINETU FOTOGRAFII / Beyer. Fotograf w epoce romantyzmu.

Fotografia wciąga! Od 15 września zapraszamy na nową odsłonę Gabinetu Fotografii w Galerii Sztuki XIX Wieku zatytułowaną "Beyer. Fotograf w epoce romantyzmu".

Fotografie Karola Beyera czytelnie odzwierciedlały idee epoki polskiego romantyzmu, której koniec wyznacza powstanie styczniowe. Jedną z głównych cech romantyzmu stanowiło poszukiwanie inspiracji w przeszłości. Romantycy uważali, że należy poznać, kultywować i przechować dla kolejnych pokoleń świadectwa własnej historii. Beyer ma w tej dziedzinie wyjątkowe zasługi jako twórca albumów fotograficznych dokumentujących dwie monumentalne wystawy zabytków i dzieł sztuki z polskich kolekcji, prezentowane w Warszawie (1856) i w Krakowie (1858/1859). Utrwalenie na fotografiach skarbów dawnej kultury miało ogromne znaczenie w okresie niewoli narodowej pod bezwzględną administracją władz zaborczych. Na wystawie prezentujemy trzy pojedyncze karty z albumu wystawy krakowskiej.
Czas spędzony w Krakowie Beyer wykorzystał na portretowanie dawnej stolicy państwa polskiego. Pokazujemy serię odbitek albuminowych wykonaną do pierwszego fotograficznego albumu tego miasta. Album 12 fotografii Krakowa autor oferował do sprzedaży w końcu 1859. W tym samym czasie promował również album 24 fotograficznych widoków Warszawy. W gablocie jest eksponowany album warszawski – jedyny zachowany w polskich zbiorach. Towarzyszą mu trzy fotografie miasta, które nie weszły do zestawu albumowego.
Fotograf, podobnie jak malarze epoki romantyzmu, był wrażliwy na piękno rodzimego pejzażu. W 1860 utrwalił krajobrazy Doliny Prądnika oraz ruiny zamków w Ojcowie i Pieskowej Skale. Serią zdjęć zaowocowała także wizyta w najważniejszym dla Polaków sanktuarium na Jasnej Górze. Powstały pierwsze ujęcia pomnika Augustyna Kordeckiego, przeora zasłużonego dla obrony klasztoru podczas oblężenia w czasie potopu szwedzkiego w 1655. W pobliskim Olsztynie pod Częstochową Beyer sfotografował ruiny zamku, świadczące o burzliwej historii i świetności państwa polskiego. Wybór z zespołu unikalnych odbitek z krajobrazami jest prezentowany na wystawie.
Beyer dokumentował również aktualne wydarzenia polityczne. Utrwalił między innymi procesje z relikwiami oraz na Święto Bożego Ciała, podczas których mieszkańcy Warszawy manifestowali przywiązanie do tradycji i pragnienie odzyskania utraconej niepodległości. Kiedy w lutym 1861 żołnierze rosyjscy zastrzelili pięciu Polaków, uczestników pokojowej manifestacji patriotycznej, Beyer wykonał portrety pośmiertne ofiar. Na czterech fotografiach widoczne były odsłonięte rany. Taki sposób ukazania zmarłych stanowił wówczas novum i silnie poruszał masową wyobraźnię. Do dzisiaj fotografie Pięciu Poległych należą do kanonu najlepiej rozpoznawanych polskich zdjęć.
Za swoją działalność patriotyczną Beyer został aresztowany i uwięziony w twierdzy w Modlinie. Jego uwolnienie upamiętnia fotografia, na której jest przedstawiony wraz z dwoma współwięźniami: Ksawerym Szlenkierem i Jakubem Piotrowskim. Ten ostatni trzyma „Gazetę Polską” z 29 kwietnia 1862, w której opublikowano długą listę ułaskawionych. Znajdują się na niej także nazwiska trzech przyjaciół ze zdjęcia.

Aktualna odsłona Gabinetu Fotografii potrwa do 11 grudnia 2022.

Serdecznie zapraszamy do zwiedzania ekspozycji.

Mecenasem Galerii Sztuki XIX Wieku jest PGE Polska Grupa Energetyczna.

___

Zdjęcie: Portret Jakuba Piotrowskiego (stoi z egzemplarzem "Gazety Polskiej"), Ksawerego Szlenkiera (po lewej) i Karola Beyera (po prawej), Beyer, Karol (1818-1877), Warszawa, po 29.04.1862, odbitka z negatywu szklanego.