Mityczne otwarcie / Galeria Sztuki Starożytnej
PROGRAM EDUKACYJNO-KULTURALNY TOWARZYSZĄCY OTWARCIU GALERII SZTUKI STAROŻYTNEJ MNW
fot. Mateusz Rekłajtis
W 2021 roku, w związku z nową odsłoną Galerii Sztuki Starożytnej, pragniemy zaprosić do wspólnego poznawania starożytnych cywilizacji Bliskiego Wschodu, Egiptu i basenu Morza Śródziemnego. W związku z niepewną przyszłością spowodowaną epidemią wirusa COVID-19 program edukacyjno-kulturalny przedstawiamy w nieco innej, bardziej ogólnej formie niż dotychczas. Jest on przewodnikiem po naszych najważniejszych propozycjach zaplanowanych na kolejne miesiące, które będziemy na bieżąco aktualizowali w stronie mnw.art.pl, w zakładkach „Wydarzenia” oraz „Edukacja”.
NAJBLIŻSZE WYDARZENIA W PRZESTRZENI GALERII SZTUKI STAROŻYTNEJ
Pokolenie odkrywców — uczniowie prof. Michałowskiego
To właśnie dzięki ich odkryciom możecie dziś podziwiać bezcenne zabytki w Galerii Sztuki Starożytnej i unikalnej na skalę światową Galerii Faras Muzeum Narodowego w Warszawie — zapraszamy na cykl wywiadów filmowych z nestorami polskiej archeologii, podróżnikami i zasłużonymi naukowcami. W filmach wystąpili uczniowie związanego z Muzeum Narodowym w Warszawie i Uniwersytetem Warszawskim ojca polskiej archeologii śródziemnomorskiej, prof. Kazimierza Michałowskiego — prof. Karol Myśliwiec, dr Wojciech Kołątaj, prof. Włodzimierz Godlewski, prof. Michał Gawlikowski oraz prof. Stefan Jakobielski. Opowiedzieli o kulisach swojej pracy, po latach dzieląc się żywymi jeszcze wspomnieniami z odległych zakątków świata.
Po każdym seansie odbędzie się dyskusja, moderowana przez dziennikarkę Agnieszkę Krzemińską
Cykl filmów jest częścią projektu „Od Faras do… O wykopaliskach i nie tylko rozmowy z archeologami (i jednym architektem)”, który powstał z inicjatywy prof. Tomasza Derdy, przewodniczącego Rady Naukowej Dyscypliny Archeologia Uniwersytetu Warszawskiego. Projekt jest współorganizowany przez Wydział Archeologii UW, Centrum Współpracy i Dialogu UW oraz Muzeum Narodowe w Warszawie. Celem projektu jest upowszechnienie dorobku polskich badaczy, którzy poprzez swoje badania naukowe wnieśli ogromny wkład w rozwój wiedzy na temat archeologii i historii starożytnego świata.
W związku z nowo otwartą Galerią przygotowaliśmy propozycje zajęć na zamówienie – lekcje muzealne dla wszystkich poziomów nauczania oraz zwiedzania z przewodnikiem. Zajęcia te realizujemy zarówno stacjonarnie jak i on-line.
LEKCJE MUZEALNE
Lekcje przygotowane są także w wersji on-line
Przedszkola i szkoły podstawowe / klasy I–III
Przepis na mumię
Dlaczego w starożytnym Egipcie robiono mumie? Co to były sarkofag i kartonaż? Ilu bandaży zużywano do zrobienia jednej mumii? W czasie lekcji dowiemy się wszystkiego. Poznając mit o Ozyrysie i zwiedzając jego królestwo, zapoznamy się też z egipską wiarą w życie pozagrobowe.
Wyprawa na Olimp
Wyruszymy na wyprawę do siedziby bogów, podczas której spotkamy m.in. Zeusa, Heraklesa, Afrodytę i Atenę. Poznamy najważniejsze mity greckie. Ilustracją dla naszej opowieści będą marmurowe posągi i malowidła na wazach.
Szkoły podstawowe / klasy IV–VIII
W Egipcie faraonów
Jak budowano piramidy? Czym był sfinks? Dlaczego Egipcjanie mumifikowali ciała zmarłych? Jak i kiedy odczytano hieroglify? To tematy od dawna budzące powszechne zainteresowanie. Zapraszamy w podróż do starożytnego Egiptu, w czasie której znajdziemy odpowiedzi na te pytania.
W demokratycznych Atenach
Zapraszamy na spacer ulicami antycznego greckiego miasta. Dzięki zabytkom z naszej Galerii – marmurowym posągom, wazom i przedmiotom codziennego użytku – dowiemy się, jak żyli i czym się interesowali starożytni Grecy. Poznamy takie pojęcia jak polis, demokracja ateńska, hoplita, sympozjon czy igrzyska olimpijskie.
Rzym – od osady do imperium
W czasach świetności Rzym był stolicą olbrzymiego imperium, któremu przez kilkaset lat żadne państwo nie dorównało ani wielkością, ani znaczeniem. Jak wyglądało życie w Wiecznym Mieście? Starożytne posągi, portrety, sarkofagi i naczynia posłużą do rozmowy o rzymskiej codzienności: zajęciach, rozrywkach i wierzeniach.
Szkoły ponadpodstawowe
Sztuka grecka i rzymska
Poznamy porządki architektoniczne i style w greckim malarstwie wazowym. Przyjrzymy się rzymskim kopiom dzieł greckich rzeźbiarzy, takich jak Fidiasz, Poliklet i Lizyp. Porozmawiamy o tym, jaki wpływ na literaturę, sztuki plastyczne, filozofię i politykę zachodniej cywilizacji miała kultura antyczna.
Sztuka egipska
Jak rozpoznać sztukę starożytnego Egiptu? Jakie były jej największe osiągnięcia w dziedzinie architektury, rzeźby i malarstwa? Spotkanie w Galerii będzie okazją do rozmowy o trwającej blisko trzy tysiące lat cywilizacji egipskiej i jej najważniejszych dokonaniach.
Lekcja dla maturzystów
Matura to sztuka!
Dzieła sztuki rozumiane jako teksty kultury stanowią punkt wyjścia do przygotowania własnych wypowiedzi na egzamin maturalny z języka polskiego. Prześledzimy nawiązania dzieł z naszej Galerii do historii, literatury i polityki oraz zawarte w nich treści symboliczne. Podczas jednej lekcji omówimy trzy wybrane obiekty. Zapraszamy do uczestnictwa w cyklu lekcji, w czasie których poddamy analizie prace reprezentujące różnorodne style i zagadnienia.
Moda na antyk nie mija nigdy - kultura starożytna jest jednym z filarów cywilizacji Europy. Odwołania do niej znajdziemy w języku, systemie prawnym, systemach politycznych i przestrzeni, która nas otacza. Warszawa jest miastem młodym, ma „zaledwie” 700 lat, jednak i tu znajdziemy odwołania do antycznej architektury i ornamentyki. Podczas spaceru po ulicach stolicy wyodrębnimy najważniejsze elementy sztuki antyku i znajdziemy w doskonale nam znanych przestrzeniach i obiektach ślady tych samych rozwiązań, które do kultury europejskiej wprowadzili Starożytni.
spacer trwa ok. 120 minut / spacer zaczyna się na dziedzińcu Pałacu pod Blachą a kończy w Galerii Sztuki Starożytnej
Zwiedzanie dostępne także w wybranych językach obcych.
REZERWACJA ZAJĘĆ:
• pod nr tel. 22 629 50 60 lub 22 621 10 31 wew. 246 lub [email protected] od poniedziałku do piątku w godz. 8.30–15.00,
• prosimy o podanie tematu lekcji, preferowanego terminu zajęć, liczebności klasy, numeru szkoły oraz danych nauczyciela (imię i nazwisko, telefon kontaktowy, adres e-mailowy),
• nie łączymy grup,
• odpłatność za lekcję w języku polskim wynosi 200 zł, w języku angielskim 300 zł oraz bilet lekcyjny w cenie 1 zł od ucznia.
Ponadto w ofercie Działu Edukacji Muzeum Narodowego w Warszawie można zamówić wykłady i warsztaty traktujące o kulturze i sztuce antycznej, w tym m.in. oprowadzania specjalne – tłumaczone lub prowadzone w Polskim Języku Migowym, warsztaty dla osób niewidomych, oprowadzania dla grup z niepełnosprawnością umysłową, zajęcia dla osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, a także oprowadzania dla grup więźniów, bezrobotnych, imigrantów, mniejszości etnicznych itd.
Wszelkie informacje znajdują się na stronie mnw.art.pl w zakładce Edukacja.
Można je też uzyskać dzwoniąc lub pisząc do Działu Edukacji: tel. 22 629 50 60 lub, 22 621 10 31 wew. 246 lub pisząc na adres [email protected]
NAGRANIA MINIONYCH WYDARZEŃ
W poszukiwaniu utraconego smaku. Konsumpcja i handel winami w starożytnej Italii / dr Paulina Komar
Wino jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów kultury śródziemnomorskiej w starożytności. Należało do najważniejszych dóbr konsumpcyjnych, a przeciętny Rzymianin wypijał około litra wina dziennie i zaczynał już od śniadania! Używano go także podczas obrzędów religijnych. Dlatego uprawa winorośli, a także produkcja wina i handel nim stanowiły ważny element gospodarki antycznej. Podczas wykładu dowiemy się, jakie wina najbardziej lubili starożytni mieszkańcy Italii, skąd je sprowadzali, a także czym różniły się od dzisiejszych.
Tajemnice ateńskiej akropolis / prof. dr hab. Piotr Dyczek
Budowle ateńskiej akropolis stały się współcześnie nie tylko wizytówką miasta, ale i całej starożytności klasycznej. Partenon, Erechtejon, świątynia Nike Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje były i są również inspiracją dla dawnych i współczesnych architektów. W czasie wykładu odkryjemy tajemnice tych konstrukcji i dowiemy się, dlaczego to właśnie one stały się architektonicznymi symbolami starożytności.
prof. dr hab. Piotr Dyczek – archeolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik naukowy Wydziału Archeologii UW. Jest kierownikiem Zakładu Kultury Materialnej Antyku w tymże Instytucie oraz kierownikiem Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW.
55 lat polskich badań archeologicznych w Nea Pafos, stolicy starożytnego Cypru / prof. dr hab. Ewdoksia Papuci-Władyka
W roku 2020 upłynęło 55 lat od zapoczątkowania polskich badań w Pafos, na stanowisku objętym listą światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Rozpoczął je prof. Kazimierz Michałowski w roku 1965, kiedy to powstała Polska Misja Archeologiczna Centrum (wówczas Stacja) Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 2011 druga polska ekspedycja z Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierowana przez prelegentkę, zaczęła badać agorę w Pafos. W prelekcji zostaną pokazane najważniejsze osiągnięcia i rezultaty wieloletniej polskiej działalności archeologicznej na Cyprze.
prof. dr hab. Ewdoksia Papuci-Władyka – od początku swej kariery naukowej związana jest z Uniwersytetem Jagiellońskim. Przez 25 lat brała udział w pracach Polskiej Misji UW w Pafos, później stworzyła Paphos Agora Project UJ. Jest kierownikiem Zakładu Archeologii Klasycznej Instytutu Archeologii UJ, od 2020 również profesorem wizytującym w Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW. Pełni także funkcję wicedyrektora Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach.
Działania konserwatorskie w Galerii Sztuki Starożytnej MNW / Zespół konserwatorski MNW
Tytułowe działania zespołu konserwatorskiego MNW zostały wyróżnione podczas 41. Konkursu na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2020. Nasi konserwatorzy pracowali przy obiektach niejednokrotnie o bardzo złożonej i zróżnicowanej technologicznie budowie. Praca objęła szerokie spektrum, w tym nietypowe konserwacje bezcennych papirusów, szkła antycznego, ceramiki, wielkogabarytowych posągów, sarkofagów, mumii ludzkiej i zwierzęcych. Dokonano wielu odkryć, które ujawniły – w wyniku oczyszczenia powierzchni, usunięcia przemalowań i rekonstrukcji powierzchni zabytku – jego oryginalny, pierwotny kształt lub kolorystykę, złożoną strukturę albo wykonane w starożytności przekształcenia formy a także kilkukrotne wtórne użytkowanie. Ogółem działaniom konserwatorskim poddano 1965 obiektów, z czego 1814 jest eksponowanych w Galerii, w tym 600 depozytów. Przeprowadzono 959 konserwacji obiektów – 735 należących do MNW i 224 innych właścicieli
Rzymianie – najwięksi budowniczowie starożytności / prof. Piotr Dyczek
Rzym i Italię odwiedzamy z ciekawości. Chcemy zobaczyć ruiny antycznych rzymskich budowli, ale świadectwa wielkości przedsięwzięć budowlanych potomków Romulusa można oglądać w wielu zakątkach dawnego imperium, ciągnącego się od Szkocji po Syrię i od Niemiec po Maroko. W czasie wykładu dowiemy się, jakie wynalazki i praktyki stały za sukcesem rzymskiej inżynierii.
prof. dr hab. Piotr Dyczek – archeolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik naukowy Wydziału Archeologii UW. Jest kierownikiem Zakładu Kultury Materialnej Antyku w tymże Instytucie oraz kierownikiem Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW.
Mykeńczycy w MNW / prof. Kazimierz Lewartowski
Wśród wielu obiektów sztuki starożytnej znajdujących się w Muzeum Narodowym w Warszawie możemy odnaleźć figurkę kobiecego idola, datowaną na XV–XII w. p.n.e. Jest to jeden z nielicznych przedmiotów w naszej kolekcji rozpoznany jako obiekt kultury mykeńskiej. Będzie dla nas punktem wyjścia do opowieści o tej części warszawskich zbiorów, jak i o historii starożytnych Myken.
prof. dr hab. Kazimierz Lewartowski – archeolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik naukowy Wydziału Archeologii UW. Zainteresowania naukowe to kultury Grecji w epoce brązu, tradycje kultur egejskich w kulturze Grecji klasycznej, archeologia śmierci.
Malarz Berliński i jego uczniowie w zbiorach MNW / Paweł Masłowski
Mija właśnie sto lat od publikacji przełomowego artykułu Johna Beazleya (1885–1970) , wyjaśniającego stylistyczne podobieństwo pewnej grupy waz greckich. Uczony argumentował, że wszystkie one musiały wyjść spod ręki tego samego mistrza, którego zaproponował nazywać od tej pory Malarzem Berlińskim, od jego najpiękniejszego dzieła – amfory z Altes Museum w Berlinie. W ciągu następnych dekad przebadano dziesiątki tysięcy naczyń i zidentyfikowano setki innych anonimowych twórców, co całkowicie zmieniło nasze spojrzenie na grecką ceramikę. O metodologii Beazleya oraz o twórczości Malarza Berlińskiego i jego uczniów – także na przykładach z kolekcji MNW – dowiemy się na wykładzie.
Paweł Masłowski – filolog klasyczny, absolwent UW, nauczyciel łaciny i wiedzy o kulturze, tłumacz literatury pięknej, od 2017 roku edukator w MNW.
Legendarne początki Wiecznego Miasta / Maciej Marciniak
Starożytny Rzym kojarzy nam się głównie z okresem jego największej chwały. Czasami panowania władców takich jak Oktawian August, Neron czy Trajan. Jednak historiami, które najczęściej odnajdziemy w sztuce, są te które wydarzyły się dużo wcześniej. W czasach gdy miasto dopiero się rodziło i rosło w siłę. Będą to wydarzenia z czasów mitycznej przeszłości. Okresu królestwa i Republiki. Historie i postawa bohaterów owych czasów stały się tematami najchętniej obrazowanymi przez artystów różnych epok. Opierając się na dziełach ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie jak i tych ze światowych kolekcji zgłębimy wybrane legendy sięgając do początków historii Wiecznego Miasta.
Maciej Marciniak – adiunkt w Dziale Edukacji MNW. Archeolog zajmujący się historią starożynego Rzymu. Uczestnik wielu misji archeologicznych m.in. w Bułgarii, Czarnogórze, Gruzji i Peru.
Marcin Wagner - archeolog, pracownik Zakładu Archeologii Bliskiego Waschodu na Wydziale Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jego główne zainteresowania naukowe to archeologia Azji Środkowej, ceramika i technologie ceramiczne oraz szkło archeologiczne i jego historia.
Oblicza rzymskiego portretu / Łukasz Sokołowski
Rzymski portret w formie rzeźbionego popiersia uważany jest za pierwszy w historii wizerunek realistyczny, a więc taki, za pomocą którego artysta starał się odzwierciedlić cechy fizyczne i temperament portretowanej osoby. Pojawił się po raz pierwszy w końcowym okresie Republiki w domach arystokracji rzymskiej jako forma pielęgnowania tradycji rodowej oraz wyraz kultu przodków. W okresie Cesarstwa portret zaczął być wykorzystywany w celach propagandowych przez cesarzy, ale stał się też niezwykle popularny w warstwach wyższych (arystokracja, ekwici) rzymskiego społeczeństwa. W różnych formach upowszechnił się w prowincjach Imperium Romanum, dokumentując specyfikę kulturową ich mieszkańców.
Łukasz Sokołowski - archeolog i etnolog, obecnie odbywa staż w Max-Planck Kunsthistorishes Institut Florenz (Instytut Historii Sztuki im. Maxa Plancka we Florencji).
Cykl sobotnich spotkań o godzinie 11.00 został przygotowany dla zainteresowanych życiem codziennym sprzed stuleci. Każdorazowo jeden zabytek będzie punktem wyjścia do poruszenia innego aspektu kultury i życia w starożytności, na przykład mumifikacji, rzymskiej mody, greckiej sztuki wojowania. Wykłady będą odbywały się w przestrzeni Galerii Sztuki Starożytnej lub online.
13 lutego 2021
Relief z przedstawieniem Karakalli i Julii Domny
Tropajon – antyczny symbol zwycięstwa / Maciej Marciniak
Przedstawienie na którym uwieczniono cesarza Karakallę i jego matkę Julię Domnę jest zapewne jedyną pamiątką po monumencie wzniesionym ku czci tego młodego władcy. Budowla, być może łuk triumfalny, miała upamiętniać zwycięstwa odniesione przez Karakallę na Wschodzie. Z lewej strony przedstawienia znajduje się dziwna konstrukcja – tropajon. Relief będzie punktem wyjścia do rozważań nad historią i znaczeniem tego obiektu.
13 marca 2021
Miseczka dekorowana motywem liści
Rzymianie na talerzu / Ania Knapek
Jeśli pizza i hamburgery już dawno przestały Was kręcić, zapraszam na garść kulinarnych inspiracji prosto ze starożytnego Rzymu. Poznacie przepisy na rzymskie specjały, dowiecie się też, skąd Rzymianie sprowadzali najlepsze wino i najdroższe przyprawy. Opowiem także, jakie pomysły mieli na urozmaicenie przyjęcia. Jesteście ciekawi, czy wśród Rzymian byli wegetarianie? Punktem wyjścia do spotkania z kuchnią rzymską będzie miseczka dekorowana motywem liści. Co można by w niej podać?
8 maja 2021
Kalpis w technice Six z przedstawieniem Safony
Suknia Safony / Paweł Masłowski
Warszawska waza z najstarszym znanym wizerunkiem Safony jest jednym z najbardziej intrygujących obiektów w nowo otwartej Galerii Sztuki Starożytnej Muzeum Narodowego. Naczynie powstało w czasie, kiedy w malarstwie wazowym obowiązywał nowatorski wówczas styl czerwonofigurowy, a jednak ozdobiona została rzadką techniką Six. Badacze od lat zadają pytanie, czy sława Safony z Lesbos w VI wieku przed Chrystusem sięgała Aten. A może imię na wazie zapisane jest z błędem i chodzi o kogoś innego? Dyskusyjny jest także kształt i brzmienie barbitonu, który trzyma poetka. Do końca nie wiemy, czym różnił się od liry i jak właściwie brzmiał. Wszystkie tajemnice i wątpliwości omówimy na spotkaniu.
Program całego cyklu
21 stycznia 2021
In vino veritas – cała prawda o winie w świecie antycznym / dr Paulina Komar
Wino stanowiło ważny element diety dawnych mieszkańców basenu Morza Śródziemnego. Szacuje się, że przeciętny Rzymianin wypijał przynajmniej pół litra wina dziennie i to zaczynając już od śniadania! Jak wyglądała starożytna kultura picia? Kto brał mógł brać udział w greckich sympozjonach? Jaka była społeczna funkcja „wspólnego picia”?
18 lutego 2021
Uczta bogów – bohaterowie antycznych mitów od starożytności po czasy współczesne / dr Paulina Komar
Mitologia Greków i Rzymian przez wiele wieków stanowiła inspirację dla artystów starożytnych, jak również dla twórców późniejszych epok. Jej elementy można znaleźć również w sztuce współczesnej. Jaką rolę pełnią mity w sztuce od starożytności po czasy współczesne?
18 marca 2021
Z gniazdem os na głowie, czyli opowieść o starożytnej modzie / dr Magdalena Bialic
Peruki i wymyślny makijaż modnych kobiet w starożytnym Egipcie, szlachetne formy greckich chitonów i peplosów, dostojne togi Rzymian i wymyślne fryzury ich żon – to wszystko dowodzi, że moda w starożytności na pewno nie była nudna. Przekonamy się o tym w nowo otwartej Galerii Sztuki Starożytnej MNW. Zapraszam do barwnego i zaskakującego świata mody, w którym strygille pójdą w ruch, a tonsorzy będą mieli ręce pełne roboty.
15 kwietnia 2021
Mody na antyk / Paweł Masłowski
Od czasów renesansu (XV–XVI wiek) moda na antyk pojawiała się co pewien czas w sztuce europejskiej. Dotyczyła nie tylko architektury czy malarstwa, ale także codziennych strojów, fryzur czy biżuterii. Wpływom estetyki antycznej ulegali na przykład twórcy mebli, ceramiki czy wnętrz.
20 maja 2021
Egipskie Pola Trzcin i ich mieszkańcy / dr Paulina Komar
Pola Trzcin lub Pola Jaru to egipskie Zaświaty, kraina, do której, według wierzeń starożytnych, trafiały po śmierci dusze zmarłych. Zamieszkiwały ją także liczne bóstwa, na czele z Ozyrysem, władcą podziemnego świata. Podczas zajęć dowiemy się, w jaki sposób Egipcjanie wyobrażali sobie mieszkańców tej mitycznej krainy i przedstawiali ich.
Koordynacja: / Dział Edukacji
