Ołtarz
Z łac. altare – miejsce składania ofiar kultowych, znane niemal we wszystkich rozwiniętych religiach. Pierwotną formą ołtarzy były wzniesienia usypane z ziemi i kamieni lub naturalne kamienie. W starożytnym Egipcie ołtarze wiązały się z kultem zmarłych. W rzymskich domach znane były małe ołtarzyki ustawiane w atrium. Antyczne ołtarze mogły być proste, ale też mogły posiadać monumentalną oprawę architektoniczno – rzeźbiarską. W religii chrześcijańskiej ołtarz jest miejscem modlitwy kapłana i ofiary mszy. Pierwsze ołtarze miały formę stołu. W XI wieku pojawiła się nastawa ołtarzowa (retabulum): obraz lub rzeźba dekorująca ołtarz. Dla gotyku charakterystyczne są ołtarze szafiaste, w których nastawa jest wieloskrzydłowa, bogato malowana lub rzeźbiona z dekoracyjnym zwieńczeniem. W renesansie najpopularniejszy stał się typ ołtarza przyściennego, architektonicznego z kilkukondygnacyjną kompozycją architektoniczno – rzeźbiarską, obrazem lub rzeźbą w polu środkowym. W baroku i rokoku ołtarze były bogato dekorowane. Ołtarze wykonywano głównie z drewna, a także stiuku i marmuru, oraz zdobiono polichromią. Współczesna liturgia zaleca ustawianie ołtarzy w formie mensy wolno stojącej wysuniętej w stronę nawy, zmniejszanie liczby ołtarzy bocznych i prostotę w ich zdobieniu.
Żródło: Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2003.
ENCYKLOPEDIA SZTUKI W POLSKIM JĘZYKU MIGOWYM
to projekt skierowany do osób niesłyszących, posługujących się PJM. Powstaje w oparciu o Leksykon Grupy Artystów Głuchych w ścisłej współpracy z GAG.
Naszym celem jest tworzenie bazy wiedzy na temat sztuki w Polskim Języku Migowym tak, aby niesłyszący mieli łatwy dostęp do zagadnień, które mogą być dla niech trudne i zawiłe w języku polskim (definicje słownikowe, specjalistyczna terminologia). Projekt daje szansę niesłyszącym osobom (młodzieży, ale też dorosłym) na zdobycie wiedzy i podniesienie kompetencji kulturowych. Wypełnia poważną lukę w materiałach edukacyjnych w PJM.
Powstają zwięzłe definicje podstawowych pojęć dotyczących sztuki tłumaczone na PJM.
Na liście dotychczas nagranych krótkich filmów-definicji (prawie 150!) znalazły się między innymi tak podstawowe pojęcia jak: kompozycja, fotografia, negatyw, faktura, ceramika, grafika, kolaż, rzeźba i inne. Ale też nieco bardziej skomplikowane jak np.: art.-brut, po-sztuka, hipperrealizm, unizm, neoplastycyzm, czy podstawowe kierunki, tendencje i zjawiska w sztuce: gotyk, renesans, barok, rokoko, secesja, historyzm, kubizm, konstruktywizm. Jak i sylwetki twórców: Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego.
Encyklopedia została zainicjowana przez Zachętę – Narodową Galerię Sztuki w 2014 roku, w ścisłej współpracy z GAG. Powstało wówczas ponad 40 haseł, sfinansowanych w całości przez Zachętę. W 2016 roku nagrane zostały kolejne we współpracy z GAG, Zachętą – Narodową Galerią Sztuki, Muzeum Narodowym w Warszawie i Muzeum Sztuki w Łodzi z dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z programu Kultura Dostępna. Realizatorem była inicjatorka encyklopedii Paulina Celińska. W 2016 roku pracy nad encyklopedią towarzyszyły warsztaty prowadzone przez osobę głuchą – Daniela Kotowskiego. W 2017 roku, dzięki dotacji MKiDN, projekt był kontynuowany przez Fundację Kultury bez Barier z udziałem Muzeum Narodowego w Warszawie, Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki oraz Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz Artinfo.pl, pod patronatem Świata Ciszy. Warsztaty poprowadzili: Daniel Kotowski i Marek Lasecki w Warszawie, Kinga Hołda i Michał Justycki w Katowicach, Monika Kozub w Krakowie.
Realizatorem projektu Encyklopedia Sztuki w Polskim Języku Migowym (PJM) Warsztaty edukacyjne i tworzenie haseł 2 w 2017 roku była Fundacja Kultury bez Barier.
Projekt dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach programu Kultura Dostępna.
Patronat medialny: Świat Ciszy, Artinfo.pl
Partnerzy projektu: Grupa Artystów Głuchych GAG, Muzeum Narodowe w Warszawie, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, Muzeum Śląskie w Katowicach, Artinfo.pl