Analiza metod znakowania zabytków i muzealiów z wykorzystaniem technologii mikroznakowania

Współpraca: Muzeum Narodowe w Warszawie i Narodowy Instytut Dziedzictwa

Realizacja: Marcin Sabaciński (NID), Anna Mistewicz (MNW), Justyna Kwiatkowska (MNW), Anna Lewandowska (MNW), Marta Bienias (MNW), Mirosław Olbryś (MNW)

Projekt badawczy z zakresu konserwacji i inwentaryzacji jest inicjatywą podjętą wspólnie przez Narodowy Instytut Dziedzictwa i Muzeum Narodowe w Warszawie w 2020 roku. Głównym celem zadania jest zbadanie możliwości zastosowania mikrogranulek do znakowania zbiorów MNW, a w szerszym zasięgu wypracowanie skutecznej i bezpiecznej formy zapewnienia jednoznacznej identyfikacji muzealiów i zabytków, umożliwiającej m.in. weryfikację proweniencji zaginionych lub skradzionych obiektów, co będzie miało również znaczenie dla realizacji celów Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2019-2022 w zakresie podniesienia bezpieczeństwa zasobu zabytkowego.

W ramach projektu dokonano wstępnej selekcji produktów dostępnych na rynku polskim i zagranicznym, rozpoznano możliwości ich wykorzystania w systemach znakowania, inwentaryzacji oraz zapewnienia bezpieczeństwa zabytkom w obiektach sakralnych oraz muzealiom w magazynie i na ekspozycji. W pierwszym etapie zbadano, czy wytypowane mikroznaczniki nadają się do zastosowań muzealnych, sprawdzono ich chemiczną obojętność z użyciem Oddy testu. Badania te pozwalają stwierdzić, czy mikroznaczniki wydzielają szkodliwe substancje, które mogłyby spowodować m.in. powstawanie korozji. Mikroznaczniki, które przeszły test Oddy, stały się przedmiotem dalszych konsultacji w kontekście ich nanoszenia i odczytu informacji w warunkach rzeczywistych.

Zespół projektu miał również niecodzienną okazję współpracy z przedstawicielami Komendy Wojewódzkiej Policji w Gorzowie Wielkopolskim, która w ramach rządowego programu „Razem bezpieczniej” oznakowała mikrocząsteczkami zabytki sakralne w województwie lubuskim. W maju 2021 r. zespół przeprowadził oględziny zabytków w kościele pw. Chrystusa Króla, kościele pw. Podwyższenia Krzyża Św. w Gorzowie Wielkopolskim, Muzeum Lubuskim oraz kościele pw. Matki Bożej Rokitniańskiej i Muzeum w Rokitnie. Dzięki temu konserwatorzy MNW mogli zweryfikować efekty metody zastosowanej ponad 10 lat temu oraz wpływ substancji, w której zawieszone są cząsteczki, na powierzchnię zabytków. W czerwcu 2021 r. Justyna Kwiatkowska (MNW) i Marcin Sabaciński (NID) zaprezentowali założenia i pierwsze wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu na konferencji towarzyszącej Walnemu Zebraniu Członków Polskiego Stowarzyszenia Inwentaryzatorów Muzealnych zorganizowanej we współpracy z pomorską Międzymuzealną Grupą ds. Digitalizacji DigiMuz pt. „Pomiędzy materialnym a wirtualnym – ewidencja i cyfryzacja zbiorów muzeum”.

W planach są także inne badania, mi.in. testy z użyciem metod starzeniowych, dalszy monitoring rynku oraz testy produktów, jak również zastosowanie wybranej metody i cząsteczek do oznakowania przedmiotów w ewidencji pomocniczej.

Projekt realizowany we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.