Zakończenie projektu: „Konserwacja obrazu Żydówka z pomarańczami Aleksandra Gierymskiego (ok. 1880–1881)”

W listopadzie 2012 roku zakończyła się konserwacja odzyskanego po latach obrazu Aleksandra Gierymskiego Żydówka z pomarańczami. Przywracanie Pomarańczarce jej dawnej świetności trwało 14 miesięcy (dokładnie 440 dni) i zakończyło się pełnym sukcesem, choć nie brakowało bardzo trudnych momentów. Przeprowadzono prace konserwatorsko-restauratorskie oraz wykonano badania konserwatorskie, częściowo we współpracy z instytutami naukowymi (m.in. Uniwersytetem Warszawskim, Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych przy MNK w Krakowie).

Działania konserwatorskie w 2012 roku obejmowały kilkakrotną impregnację całości. Oczyszczono lico obrazu z wcześniejszych ingerencji konserwatorskich — bardzo rozległych przemalowań oraz wosków. Prace prowadzono zarówno mechanicznie, jak i chemicznie, na bardzo małych przestrzeniach, ze względu na wrażliwość warstwy malarskiej na działanie rozpuszczalników. Obraz został zdublowany na cienką tkaninę z włókna szklanego, mocną, nierozciągliwą, półprzezroczystą, co pozwala zobaczyć oryginalne płótno ze starym numerem inwentarzowym. Po założeniu dodatkowo cienkich pasów szyfonowych obraz został naciągnięty na aluminiowe krosno samonaprężające, zapewniające mu równomierny i stabilny naciąg. Założono kity wypełniające ubytki warstwy malarskiej oraz precyzyjnie opracowano ich powierzchnię, dopasowując ją do otaczających faktur warstwy malarskiej. Następnie wykonano retusz naśladowczy i zakończono pracę, zakładając werniks końcowy. 5 grudnia obraz został zawieszony w Galerii Sztuki XIX Wieku, czyli w dawnej Galerii Malarstwa Polskiego, gdzie był prezentowany przed wojną.

Obraz Żydówka z pomarańczami to jedno z największych arcydzieł malarstwa polskiego. Został zrabowany prawdopodobnie w 1944 roku, po upadku powstania warszawskiego. Od tego momentu aż do roku 2010, kiedy to pojawił się na rynku antykwarycznym w północnych Niemczech, uchodził za zaginiony, a jego losy w tym okresie pozostają nieznane. Do Muzeum Narodowego w Warszawie Pomarańczarka powróciła 15 lipca 2011 roku dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy wsparciu PZU.