Archiwalne odsłony

III odsłona Gabinetu Fotografii

14 grudnia 2022 – 19 marca 2023

Kuratorka: Katarzyna Mączewska

Trzecia odsłona Gabinetu Fotografii proponuje podróż po dawnych wystawach czasowych, eksponujących zabytki sztuki: od malarstwa po rzeźbę, rzemiosło i sztukę zdobniczą, organizowanych w Europie w drugiej połowie XIX wieku. Były to: cieszące się w tamtych czasach dużą popularnością tzw. wystawy starożytności w Warszawie (1856/1857, 1889) i Krakowie (1858/1859), Wystawa Przemysłowo-Rolnicza w Warszawie (1874) oraz Powszechna Wystawa Krajowa we Lwowie (1894). Na fotografiach zostały ukazane zarówno sale wystawowe, jak i pojedyncze eksponaty. Prezentowane są również zdjęcia poświęcone ekspozycji przedmiotów artystycznych, rzemiosłu i sztuce zdobniczej (1857, 1881, 1896), salonom sztuki i wielkim wystawom światowym zorganizowanym w Wiedniu i Paryżu w ostatnim trzydziestoleciu XIX wieku.

Pojawienie się nowego medium wizualnego umożliwiło sposób pokazywania tych wydarzeń także w postaci albumów fotograficznych. Na wystawie pokazujemy dwa, prezentujące narodowe zabytki sztuki z polskich kolekcji, ze zorganizowanych w latach pięćdziesiątych XIX wieku w Warszawie i Krakowie monumentalnych wystaw. Autorem tych prekursorskich wydawnictw jest pionier polskiej fotografii Karol Beyer. Ze względu na koszty przygotowania nakład obu wersji albumowych nie był duży, do dziś znanych jest niewiele egzemplarzy, z których każdy nosi indywidualne cechy. W latach 30. XX wieku do kolekcji MNW zostało nabytych po jednym egzemplarzu tych luksusowych wydawnictw. Oba albumy prezentujemy w znajdującej się pośrodku Gabinetu gablocie, eksponowane są na kartach tytułowych.

Fotografowie, jako reprezentanci nowej dziedziny, znaleźli swoje miejsce wśród wystawców organizowanych powszechnie ekspozycji z osiągnięciami przemysłu i rzemiosła. Wielu przedstawicieli tego zawodu mogło wówczas prezentować swoje dokonania. O otrzymanych medalach, nagrodach i dyplomach honorowych fotografowie informowali m.in. w anonsach reklamowych oraz na odwrociu litografowanych kartonów firmowych (winiet), na które naklejano zdjęcia.
W 1851 roku na Wystawie światowej w Londynie zaprezentowano m.in. rewolucyjną technikę mokrego kolodionu, która zdominowała fotografię na kolejne dziesięciolecia. Tu także pojawiła się fotografia stereoskopowa. Do oglądania pary odbitek (stereopar) służył stereoskop, czyli specjalne okulary z soczewkami, które, ustawione w konkretnej odległości, dawały zamierzony, trójwymiarowy efekt. Stereoskopy idealnie przyjęły się w przypadku prezentacji wystaw i salonów sztuki. Począwszy od Great Exhibition of the Works of Industry of All Nations, w formacie stereoskopowym uwieczniono niemal wszystkie wystawy światowe, które odbywały się w Europie w drugiej połowie XIX wieku. Prezentowane stereoskopie zostały wykonane na Wystawie Powszechnej w Wiedniu w 1873 roku i pokazują fragmenty ekspozycji sztuki francuskiej, niemieckiej i włoskiej.

Powstająca podczas popularnych wystaw i salonów sztuki dokumentacja fotograficzna pozwalała na błyskawiczne rozpowszechnienie prezentowanych prac. Była idealną reklamą dla fotografów i artystów, oraz sposobem dotarcia do jak najszerszej publiczności. Dziś jest doskonałym źródłem zarówno do badań nad historią fotografii, jak i dziejami wystawiennictwa, kolekcjonerstwa, poszczególnych dziedzin sztuki oraz nad twórczością artystów.

W otwartej dla publiczności 14 grudnia 2022 roku i trwającej do 19 marca 2023 roku trzeciej już odsłonie Gabinetu Fotografii w Galerii Sztuki XIX Wieku mogą Państwo oglądać blisko 50 oryginalnych fotografii – od dagerotypii po odbitki na papierach solnych lub albuminowych. To niezwykła okazja dla wszystkich miłośników tej szlachetnej sztuki.

Zdjęcia ekspozycji: Bartosz Bajerski / Muzeum Narodowe w Warszawie

Mecenasem Galerii Sztuki XIX Wieku jest PGE Polska Grupa Energetyczna.

Przeczytaj artykuł w Cyfrowym MNW