Obchody 600. rocznicy bitwy pod Grunwaldem w Muzeum Narodowym w Warszawie
Program
Obchodów 600. rocznicy bitwy pod Grunwaldem w Muzeum Narodowym w Warszawie
Rezydencje artystyczne
Rezydencje artystyczne to nowy program Muzeum Narodowego w Warszawie dla wybitnych twórców współczesnych zainspirowanych naszymi zbiorami. W roku 2010 mierzą się oni z fenomenem Bitwy pod Grunwaldem Jana Matejki, przekładając treść i formę tego obrazu na język innych mediów: muzyki i animacji komputerowej.
Kompozytor Stanisław Syrewicz tworzy własną emocjonalną interpretację obrazu przy użyciu współczesnego języka muzycznego. W cichej zazwyczaj Sali Matejkowskiej zabrzmi muzyka. Dodatkowym elementem będzie światło, które w czasie trwania utworu zmieni obraz w ekran. Premiera muzyczno-wizualnej instalacji odbędzie się wieczorem 15 maja, w Noc Muzeów.
Kierowany przez Rafała Kidzińskiego zespół grafików ze studia Platige Image realizuje według koncepcji Tomka Bagińskiego trójwymiarową wersję Bitwy pod Grunwaldem Jana Matejki. Graficy rekonstruują słynny obraz w technice stereoskopii. Trójwymiarowe modele postaci tworzone są z zachowaniem pełnej szczegółowości i kolorystki oryginalnego dzieła. Spot zwiastujący projekt zaprezentowany zostanie w Noc Muzeów w Gmachu Głównym MNW. Premiera filmu będzie miała miejsce 15 lipca.
Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem: nowe spojrzenia
Na temat obrazu Bitwa pod Grunwaldem wylano morze atramentu, debatując nad siłą jego tożsamościowego, antyniemieckiego przesłania, jak i nie szczędząc mu krytyki jako wytworu bardziej historyka niż artysty. Sześćsetna rocznica bitwy pod Grunwaldem stwarza świetną okazję, by przypomnieć stare oraz zaprezentować zupełnie nowe interpretacje tak obrazu Jana Matejki, jak i samej bitwy. Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem: nowe spojrzenia jest pierwszym krytycznym zbiorem współczesnych analiz zarówno dzieła, jak i bitwy, zamówionych u wybitnych historyków i historyków sztuki, polskich i obcych. Mierzą się oni z fenomenem jego bezprecedensowej kariery, instrumentalizacją, a także znaczeniami odczytywanymi w nim dzisiaj. Każdy z autorów reprezentuje inną perspektywę badawczą, od historii krytycznej wobec źródeł archiwalnych, do historii sztuki sięgającej po analizę dyskursu, jak i narzędzia analizy semiotycznej oraz genderowej. Eseje napisali: Stanisław Czekalski, Sven Ekdahl, Ewa Micke-Broniarek, Maria Poprzęcka, Ewa Toniak. Książka, pod redakcją Katarzyny Murawskiej-Muthesius, zapoczątkowuje serię wydawniczą Nowe spojrzenia na sztukę, w której prezentować będziemy najbardziej intrygujące eksponaty z kolekcji MNW, ożywające na nowo w ogniu krzyżujących się spojrzeń. Promocja książki, której publikacja sponsorowana jest przez PKN ORLEN, odbędzie się w połowie maja 2010 roku. Wydana zostanie także jej wersja angielska.
Program edukacyjny Ośrodka Oświatowego MNW (do końca 2010 roku)
-
Spotkania z konserwatorami przybliżające aktualny stan prowadzonych prac i badań (lipiec i październik).
-
Dwa cykle wykładów dla młodzieży i dorosłych prowadzonych przez specjalistów z różnych dziedzin – konserwatorów, historyków i historyków sztuki. Pierwszy z nich wprowadzi w tematykę związaną z obrazem Bitwa pod Grunwaldem (maj–czerwiec). Drugi cykl, planowany jesienią 2010 roku, będzie rozwinięciem i pogłębieniem znajomości historii, ikonografii i zagadnień konserwatorskich związanych z dziełem Jana Matejki.
-
Specjalny program lekcji muzealnych „Tajemnice konserwacji” przygotowany dla wszystkich poziomów nauczania. Zorganizowane grupy szkolne będą miały okazję zastanowić się nad znaczeniem konserwacji dla różnych dzieł sztuki, np. rzeźby i malarstwa. Szczególną uwagę poświęcimy pracom nad obrazem Jana Matejki, a także biografii autora i historii samego dzieła (rok szkolny 2010/2011).
-
Niedzielne warsztaty dla dzieci z rodzicami „Zostań konserwatorem”. Zajęcia dotyczące konserwacji różnych dzieł sztuki połączone z działaniami plastycznymi. Szczególną uwagę zwrócimy na prace trwające przy obrazie Bitwa pod Grunwaldem (październik–grudzień).
-
Imprezy towarzyszące rocznicy bitwy pod Grunwaldem, m.in. zajęcia w ramach akcji „Lato w mieście” oraz atrakcje dla indywidualnych zwiedzających (lipiec).
-
Piknik „Pod Grunwaldem” inaugurujący rok szkolny. Warsztaty oraz zajęcia dla dzieci i młodzieży, spotkania z bractwami rycerskimi, gra historyczna i inne wydarzenia w ramach imprezy plenerowej oraz wykłady dla młodzieży i dorosłych (12 września).
Szczegóły i dokładne terminy na stronie internetowej www.mnw.art.pl
Historia podróży obrazu
Namalowany w 1878 roku obraz Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem przez lata wywoływał liczne polemiki; od kontrowersji natury artystycznej, przez odczytania nie zawsze zgodne z intencjami artysty, po próby interpretacji obrazu w kontekście ideologiczno-politycznym. Dzieło Matejki nigdy jednak nie popadło w zapomnienie. Dzięki powszechnie zrozumiałym formom ekspresji na trwałe wrosło w zbiorową świadomość społeczeństwa, w którym umacniało poczucie narodowej tożsamości i dumy. Zakupiona w 1902 roku do zbiorów Muzeum Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Bitwa pod Grunwaldem przeszła dramatyczne losy podczas II wojny światowej. Polacy niejednokrotnie ryzykowali własnym życiem, by ocalić ukrywany przed hitlerowcami słynny obraz Matejki. W roku 1949 Bitwa pod Grunwaldem trafiła do kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie, stając się w ciągu kolejnych dziesięcioleci swoistą ikoną Muzeum.
Konserwacja Bitwy pod Grunwaldem
Problemy związane z konserwacją Bitwy pod Grunwaldem Jana Matejki, obrazu przechowywanego w czasie II wojny światowej przez 3,5 roku w ziemi, nie mają precedensu w historii konserwacji. Jest to największe dzieło w kolekcji MNW, którego powierzchnia liczy 42 m2. Dopiero sześćsetna rocznica bitwy stworzyła możliwość przeprowadzenia jego pełnej, kompleksowej konserwacji. Rozmiary obrazu powodują, że prace odbywać się mogą tylko na miejscu, w specjalnie do tego przygotowanej Sali Matejkowskiej i potrwają ok. 1,5 roku. Wyłącznym sponsorem konserwacji i restauracji Bitwy pod Grunwaldem jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Po raz pierwszy w historii polskiego muzealnictwa zwiedzający będą mogli poznać tajemnicę przywracania blasku zabytkowemu dziełu malarskiemu i na żywo śledzić kolejne etapy pracy konserwatorów. Obraz zyska nowy dublaż i metalowe krosno, stare werniksy zostaną wymienione, lico obrazu oczyszczone, warstwa malarska wyretuszowana. Program konserwatorsko-restauratorski poprzedzą szczegółowe badania, które pozwolą określić stopień degradacji materiałów organicznych i stan mikrobiologiczny obrazu. Środki finansowe na niezbędną aparaturę badawczą pochodzić będą z narodowej zbiórki pieniędzy.
Materiał audio-video pt. "Obchody 600-lecia bitwy pod Grunwaldem w MNW"