Panel dyskusyjny Zagrabione/odzyskane. Polscy „obrońcy skarbów”
13 marca 2014, godz. 18.00
MNW zaprasza na panel dyskusyjny Zagrabione/odzyskane. Polscy „obrońcy skarbów” oraz na pokaz filmu dokumentalnego The Rape of Europe – Grabież Europy (15 marca 2014 r., godz. 18.00).
Uczestnicy:
Marta Bienias – Główny Inwentaryzator Muzeum Narodowego w Warszawie
Dorota Janiszewska-Jakubiak – zastępca dyrektora Departamentu Dziedzictwa Kulturowego w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Włodzimierz Kalicki – dziennikarz Gazety Wyborczej, pisarz, autor serii artykułów poświęconych zaginionym dziełom sztuki
dr Monika Kuhnke – zastępca pełnomocnika MSZ ds. restytucji dóbr kultury
dr hab. Piotr Majewski – dyrektor Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów
Moderacja:
Piotr P. Czyż – adiunkt w Gabinecie Rycin i Rysunków Muzeum Narodowego w Warszawie
Hol Główny / wstęp wolny
Polscy „obrońcy skarbów”
Muzeum Narodowe w Warszawie, podobnie jak placówki w Stanach Zjednoczonych czy Wielkiej Brytanii, włącza się w działania inspirowane premierą filmu The Monuments Men w reżyserii George’a Clooneya. Planowany na 13 marca (godz. 18.00, Hol Główny MNW) panel dyskusyjny przybliży sylwetki polskich „obrońców skarbów” – bohaterów walki o zabezpieczenie, ocalenie i odzyskanie dzieł sztuki zagrożonych i utraconych podczas II wojny światowej. W dyskusji o postaciach takich jak Karol Estreicher, Stanisław Lorentz, Jan Morawiński czy Bohdan Urbanowicz wezmą udział przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, pracownicy MNW, a także dziennikarz „Gazety Wyborczej” Włodzimierz Kalicki. 15 marca o godz. 18.00 w Kinie MUZ odbędzie się pokaz filmu dokumentalnego Grabież Europy (USA, 2006) opowiadającego o losach dzieł sztuki zrabowanych przez hitlerowców.
Od 28 lutego br. na ekranach polskich kin możemy oglądać film Obrońcy skarbów (The Monuments Men) w reżyserii George’a Clooneya. Przybliża on szerokiej publiczności historię działania Sekcji Zabytków, Dzieł Sztuki i Archiwów (MFAA) powołanej w 1943 przez wojska alianckie, której zadaniem była ochrona dziedzictwa kulturowego w czasie II wojny światowej. Grupa znana jako „Monuments Men” była w rzeczywistości znacznie liczniejsza i bardziej różnorodna niż sportretowana w filmie „parszywa ósemka”. Sekcję tworzyło około 400 mężczyzn i kobiet pochodzących z 13 krajów – historycy sztuki, konserwatorzy, muzealnicy, architekci i archiwiści.
Jedną z tych osób był Polak Karol Estreicher, członek znamienitego krakowskiego rodu, wnuk i imiennik słynnego bibliografa. To on, gdy nazistowskie wojska wkroczyły do kraju, zarządził demontaż ołtarza Wita Stwosza, przeprowadził również ewakuację skarbca wawelskiego, z którego zawartością – przepakowaną w pudła, papiery i skrzynie – przemierzał Europę, uciekając przed przesuwającym się frontem. Gdy szczerbiec, arrasy i inne precjoza składające się na spuściznę polskich królów znalazły dzięki staraniom Estreichera schronienie w Kanadzie, profesor utworzył w Londynie Biuro Rewindykacji Polskiego Mienia Kulturalnego i rozpoczął przygotowanie alfabetycznej listy ponoszonych nieustannie strat.
Tymczasem w Muzeum Narodowym w Warszawie trwało zabezpieczane i katalogowane zbiorów. Pracami dowodził Stanisław Lorentz, który nominację na urząd dyrektora placówki otrzymał w 1936 roku, a po kapitulacji Warszawy pozostał polskim kierownikiem Muzeum przy niemieckim komisarzu. Zaangażowany w działalność konspiracyjną od października 1939 roku, sprawował w Polskim Państwie Podziemnym ważne funkcje związane z ochroną dóbr kultury. Powstanie Warszawskie spędził – wraz z częścią pracowników i ich rodzinami – w gmachu przy Alejach Jerozolimskich 3, obserwując spustoszenia dokonywane przez – jak pisał w sekretnym dzienniku zakopywanym w butelkach – „«kulturalną» zgraję niemiecką”. Oglądał też kolejne transporty, którymi z Muzeum odjeżdżały w nieznane najcenniejsze eksponaty. Z niestrudzonym uporem odnosił na swoje miejsce obrazy i teczki z rysunkami, których Niemcy używali do zasłaniania okien, zbierał i składał porcelanowe skorupy, negocjował z okupantem, by odsunął w czasie plany zrównania budynku z ziemią i by mógł zabezpieczyć najcenniejsze dzieła sztuki przed planowanym spaleniem miasta.
Dyrektora wspierał w jego działaniach kustosz Jan Morawiński, kierownik działu magazynów, a od maja 1945 – nowo powstałego oddziału w Wilanowie. W grudniu 1939 roku został aresztowany za fotografowanie hitlerowców demolujących Zamek Królewski, zaś w 1944 – ciężko raniony podczas przymusowej ewakuacji Muzeum. Podczas okupacji Morawiński opracowywał wykazy poloników wywożonych przez Niemców. Już po wojnie, jako delegat Ministerstwa Kultury i Sztuki, prowadził akcję rewindykacyjną, która zaowocowała powrotem do Polski zbiorów archiwalnych z Gdańska, Elbląga, Płocka, Włocławka, Torunia i innych miast północnej Polski, kilkaset kościelnych dzwonów oraz wiele fragmentów zdemolowanych pomników. Również w Berlinie dokonał zakupu kilku cennych obrazów, które po wojnie znalazły się na rynku antykwarskim.
Także zasługi Bohdana Urbanowicza czynią go godnym miana obrońcy skarbów. Malarz i rysownik – pierwsze prace stworzył już w oflagu – latem 1945 roku powrócił do Austrii, gdzie jeszcze kilka miesięcy wcześniej był przetrzymywany jako jeniec. Teraz drogi przyszłego dziekana Wydziału Projektowania warszawskiej ASP wiodły prosto do zamku Fischhorn, który podczas wojny pełnił rozmaite funkcje, służąc m.in. za magazyn rabowanych, pochodzących w zdecydowanej większości z Warszawy dzieł sztuki. Uratowane przed zakusami wysoko postawionych grabieżców i miejscowych złodziejaszków skarby polskiej kultury Urbanowicz transportował do kopalni w Salzburgu, skąd w kwietniu 1946 roku w dwunastu wagonach wróciły do Warszawy. Dzięki jego staraniom w Muzeum Narodowym w Warszawie możemy dziś oglądać m.in. „Autoportret" Jana Matejki, „W altanie" Aleksandra Gierymskiego czy „Bociany" Józefa Chełmońskiego.
O tych i innych polskich bohaterach walki o zabezpieczenie, ocalenie i odzyskanie dzieł sztuki zagrożonych i utraconych podczas II wojny światowej porozmawiają uczestnicy panelu dyskusyjnego Zagrabione/odzyskane. Polscy „obrońcy skarbów”.
Pozostałe wydarzenia miesiąca
Wystawa Mikrohistorie w Królikarni
MIKROHISTORIE Franciszek Bartoszek, Andrzej Bieńkowski, Tadeusz Brzozowski, Stanisław Charzyński,Józef Chmieleński, Jan Cybis, Jan Gotard, Aleksander Kobzdej, Andrzej...
Wystawa Gry wyobraźni. Kolekcja Andrzeja Rzepkowskiego i Muzeum Plakatu w...
Wystawa Gry wyobraźni połączyła dwie wyjątkowe kolekcje – Plakatu Polskiego Muzeum Plakatu w Wilanowie oraz zbiory Andrzeja Rzepkowskiego – pasjonata od lat...
Wystawa Wizualny koktajl. 100 najlepszych plakatów europejskich i...
Muzeum Plakatu w Wilanowie 13 lutego – 18 maja 2014 Skondensowana prezentacja historii plakatu powszechnego obejmująca drugą połowę XX stulecia w wyborze,...
RODZINNE FERIE W MNW: „Smaki sztuki”
Animacje plastyczne dla dzieci Hol Główny / obowiązuje bilet wstępu do Muzeum Zapraszamy do zapoznania się z pełnym programem wydarzeń w okresie ferii....
RODZINNE FERIE W MNW: „Sztuka ze smakiem” – warsztaty dla rodzin z dziećmi w...
Warsztaty dla rodzin z dziećmi w wieku 5–12 lat Jeśli jesteście smakoszami sztuki – te zajęcia są dla Was! Na obrazach możemy podziwiać nie tylko sławne osoby i ważne...
Filmowo, etnicznie, poważnie, niepoważnie - koncert urodzinowy muzyki Fryderyka...
Filmowo, etnicznie, poważnie, niepoważnie Twórczość Zespołu DesOrient to kwintesencja muzyki filmowej - barwnej instrumentacji, precyzji i i techniki wykonawczej,...
MUZEALNE WTORKI: Romantyzm
Cykl spotkań „Epoki i style dla początkujących”, prowadzony przez Przemysława Głowackiego i Karolinę Zalewską jest syntetycznym omówieniem poszczególnych...
MUZEALNE WTORKI: "Cnota i występek" – spotkanie z dr. Pawłem Freusem
Cykl „Conditio humana (kondycja człowiecza) w sztuce” prowadzony przez dr Pawła Freusa poświęcony jest podstawowym pojęciom i przejawom ludzkiej kondycji, które...
ŚREDNIOWIECZE O ZMROKU: „Jak Chrystus nauczył się chodzić?”, Marianna...
Kwatera Poliptyku Zwiastowania z Jednorożcem, ukazująca małego Jezusa przy sustentaculum, będzie punktem wyjścia do przyjrzenia się malarskim i rzeźbiarskim detalom jednej z...
URODZINY MISTRZÓW: Henryka Beyer – 232 rocznica urodzin
Henryka Beyer - pierwsza polska kobieta artystka. Aby utrzymać rodzinę, prowadziła w Warszawie szkołę rysunku i malarstwa. W perfekcyjny sposób oddawała piękno...
WEEKEND W STAROŻYTNYM EGIPCIE: „Podróż w zaświaty” – warsztaty dla rodzin z...
INFORMUJEMY, ŻE NA WARSZTATY NIE MA JUŻ WOLNYCH MIEJSC. ZAPRASZAMY DO UCZESTNICZENIA W POZOSTAŁYCH WYDARZENIACH PRZYGOTOWANYCH W RAMACH WEEKENDU W STAROŻYTNYM EGIPCIE. ...
DZIEŃ KOBIET W MNW: „Matka i muza, czy artystka i feministka?” – zajęcia...
Spotkania w kobiecym gronie w galeriach Muzeum będą okazją, aby w dziełach artystów poszukać odpowiedzi na pytanie, jaki był status kobiety w minionych epokach, kim były, a...
WEEKEND W STAROŻYTNYM EGIPCIE: „Zagrajmy w seneta”
Senet był jedną z najpopularniejszych gier planszowych w starożytnym Egipcie. Grali w nią faraon Tutanchamon, królowa Nefretete i zwykli Egipcjanie. Zagraj i Ty! sala...
DZIEŃ KOBIET W MNW: „Kobieta w galerii. Rozmowa o sztuce z wątkiem kryminalnym”
Spotkanie będzie poświęcone kobiecemu ciału uwiecznionemu na obrazach. Tym razem jednak spojrzymy na znane obrazy nie jak koneserzy sztuki, ale... niedoszłe morderczynie. W dzieje...
WEEKEND W STAROŻYTNYM EGIPCIE: „Od Belfegora do króla Skorpiona. Egipskie...
Poprzez odwołania do egipskich tekstów grobowych przedstawione zostaną wyobrażenia na temat życia pozagrobowego i nieśmiertelności w starożytnym Egipcie. W wykładzie znajdą...
DZIEŃ KOBIET W MNW: „Dlaczego jesteś taka piękna? Kto i co wpływa na kobiecą...
Piękna, czyli jaka? Odpowiedź wcale nie jest jednoznaczna. Zapraszamy na spotkanie o kanonie urody. Prześledzimy, jak się zmieniał i co miało na to wpływ, jak to się stało, że...
WEEKEND W STAROŻYTNYM EGIPCIE: „Podróż w zaświaty” – warsztaty dla rodzin z...
INFORMUJEMY, ŻE NA WARSZTATY NIE MA JUŻ WOLNYCH MIEJSC. ZAPRASZAMY DO UCZESTNICZENIA W POZOSTAŁYCH WYDARZENIACH PRZYGOTOWANYCH W RAMACH WEEKENDU W STAROŻYTNYM EGIPCIE ...
WEEKEND W STAROŻYTNYM EGIPCIE: W królestwie Ozyrysa i Anubisa –...
Wystawie W królestwie Ozyrysa i Anubisa towarzyszą spotkania z archeologami, którzy opowiedzą o mumifikacji, znaczeniu dekoracji na sarkofagach oraz wyposażeniu...
WEEKEND W STAROŻYTNYM EGIPCIE: „O pożytkach z mumii, prawdziwych i fałszywych”...
Mumie – ludzkie i zwierzęce – podrabiano już w starożytności, a w czasach nowożytnych, gdy powstało zapotrzebowanie na różnego rodzaju specyfiki z mumii,...
MUZEALNE WTORKI: Akademizm
Cykl spotkań „Epoki i style dla początkujących” prowadzony przez Przemysława Głowackiego i Karolinę Zalewską jest syntetycznym omówieniem poszczególnych...
MUZEALNE WTORKI: „Cierpienie” – spotkanie z dr. Pawłem Freusem
Przedmiotem spotkania organizowanego w ramach cyklu „Conditio humana (kondycja człowiecza) w sztuce” i prowadzonego przez dr. Pawła Freusa będzie kategoria...
MAMY w Muzeum: „Zagadki martwych natur”
Karmienie, spacer, drzemka, karmienie, spacer, drzemka… i wizyta w MNW! Raz w miesiącu, w czwartki o godzinie 11.00 zapraszamy na spotkania organizowane dla...
Panel dyskusyjny Zagrabione/odzyskane. Polscy „obrońcy skarbów”
13 marca 2014, godz. 18.00 MNW zaprasza na panel dyskusyjny Zagrabione/odzyskane. Polscy „obrońcy skarbów” oraz na pokaz filmu dokumentalnego The Rape of...
ŚREDNIOWIECZE O ZMROKU: „Lux artis – światło w estetyce średniowiecza”, Piotr...
Dla średniowiecznej estetycznej refleksji nad pięknem, światło (lumen) bądź blask (claritas) stanowią jeden z najważniejszych punktów odniesienia. Zdaniem XIII-wiecznego...
ŚREDNIOWIECZNA SOBOTA: „Piękno i blask. Galeria Sztuki Średniowiecznej MNW”
Wykład przybliżający historię zbiorów Sztuki Średniowiecznej MNW, jednej z najważniejszych tego typu kolekcji w Europie. Poznamy burzliwe dzieje zabytków oraz...
ŚREDNIOWIECZNA SOBOTA: „Średniowieczne inspiracje”
od godz. 12.00 do 15.000 zapraszamy na animacje plastyczne dla dzieci w Holu Głównym W najbliższą sobotę na „Średniowiecznych inspiracjach”...
ŚREDNIOWIECZNA SOBOTA: „Przygoda rycerska” – warsztaty dla rodzin z dziećmi
Warsztaty przygotowane dla rodzin z dziećmi w wieku 5–12 lat. W Galerii Sztuki Średniowiecznej będziemy poszukiwać motywów rycerskich. Porozmawiamy o...
ŚREDNIOWIECZNA SOBOTA: „Rycerska opowieść", dr Tomasz Mleczek
Zapraszamy na opowieść o obowiązkach pazia i giermka oraz o ceremonii pasowania na rycerza. Podczas spotkania dzieci i dorośli będą mogli obejrzeć i przymierzyć elementy...
ŚREDNIOWIECZNA SOBOTA: „Rycerska kultura średniowiecza” – spotkanie dla...
Spotkanie dla dorosłych w Galerii Sztuki Średniowiecznej z dr. Pawłem Freusem. Jednym z czynników, które w największym stopniu wpłynęły na kształt kultury...
Pokaz filmu dokumentalnego The Rape of Europe – Grabież Europy
15 marca 2014, godz. 18.00–20.00 Muzeum Narodowe w Warszawie zaprasza na pokaz filmu dokumentalnego The Rape of Europe – Grabież Europy (USA, 2006) będący...
MUZEALNE WTORKI: Realizm
Cykl spotkań „Epoki i style dla początkujących” prowadzony przez Przemysława Głowackiego i Karolinę Zalewską jest syntetycznym omówieniem poszczególnych...
MUZEALNE WTORKI: „Smutek” – spotkanie z dr. Pawłem Freusem
Cykl „Conditio humana (kondycja człowiecza) w sztuce” prowadzony przez dr. Pawła Freusa poświęcony jest podstawowym pojęciom i przejawom ludzkiej kondycji,...
WIELCY MALARZE DLA SENIORÓW – „Pod znakiem ważki – słoneczny świat Józefa...
Najbardziej znanym obrazem Józefa Mehoffera jest Dziwny ogród – obraz pełen kolorów, z którego bije szczęście i niezwykła radość życia. Taka...
URODZINY MISTRZÓW: Józef Mehoffer – 145 rocznica urodzin
Józef Mehoffer – zaliczany do najważniejszych malarzy Młodej Polski, przygodę z malarstwem zaczynał pod okiem Jana Matejki. Jego ulubioną modelką była żona Jadwiga z...
Wystawa Aleksander Gierymski 1850–1901
20 marca – 10 sierpnia 2014 Wystawą dzieł jednego z najwybitniejszych malarzy polskich drugiej połowy XIX wieku Muzeum Narodowe w Warszawie powraca do tradycji...
ŚREDNIOWIECZE O ZMROKU: „Symboliczne treści wizerunków pasyjnych”, dr Romana...
Wiele motywów i atrybutów obecnych w dziełach, które ukazują mękę i śmierć Jezusa ma ukryte, często ambiwalentne znaczenie. Na szczególną uwagę...
MUZEA I KOLEKCJE ŚWIATA: Isabella Stewart Gardner Museum w Bostonie – wykład...
STOWARZYSZENIE KLUB PRZYJACIÓŁ MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE zaprasza na wykład Przemysława Głowackiego z cyklu „Muzea i kolekcje świata” 22 marca 2014 / sobota...
Oprowadzanie kuratorskie po wystawie Aleksander Gierymski 1850–1901
Spotkanie na wystawie z kuratorem Ewą Micke-Broniarek, kustoszem Zbiorów Sztuki Polskiej do 1914 w MNW. Spotkanie z tłumaczeniem na język migowy (PJM) zbiórka w Holu...
Wystawa Erna Rosenstein. NAKŁADANIE
25 marca 2014 – 25 maja 2014 otwarcie: 23 marca 2013, godz. 18.00 Nakładanie to istota procesu twórczego Erny Rosenstein, zarazem tytuł kolażu z 1965 roku...
MUZEALNE WTORKI: Impresjonizm
Cykl spotkań „Epoki i style dla początkujących” prowadzony przez Przemysława Głowackiego i Karolinę Zalewską jest syntetycznym omówieniem poszczególnych...
MUZEALNE WTORKI: "Śmierć" – spotkanie z dr. Pawłem Freusem
W ramach cyklu „Conditio humana (kondycja człowiecza) w sztuce” prowadzonego przez dr Pawła Freusa, będziemy dotykać tematu „Śmierci”. Cykl poświęcony jest...
Wystawa Stanisław Wieczorek – sobie i innym. Plakaty i projekty z lat...
26 marca – 18 maja 2014 Galeria Nowa, Muzeum Plakatu w Wilanowie oddział Muzeum Narodowego w Warszawie, ul. St. Kostki-Potockiego 10/16, Warszawa Wystawa stanowi pierwszą...
WARSZTATY DLA OSÓB Z DYSFUNKCJĄ WZORKU
Spotkania z wykorzystaniem audiodeskrypcji, elementów muzycznych i ćwiczeń dotykowych dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Zajęcia odbywają się w Galerii Sztuki...
SPOTKANIA I WYKŁADY CZWARTKOWE: „Żydówka z pomarańczamiM –...
Aleksander Gierymski był artystą niekonwencjonalnym pod każdym względem. Łamał stereotypy, do jakich przywykliśmy, myśląc o dziewiętnastowiecznych malarzach. Konserwacja jego...
ŚREDNIOWIECZE O ZMROKU: „Boże Ciało i ciała świętych – o znaczeniu kultu...
Wieki średnie dały początek kultowi Ciała Chrystusa obecnego w Eucharystii oraz rozwinęły kult świętych relikwii, zapoczątkowany w chrześcijańskim antyku. Te dwa zjawiska, istotne...
GIERYMSKI GRA
Muzeum Narodowe w Warszawie oraz portal kulturalny MAGAZYN (www.mgzn.pl) zapraszają na grę miejską, której trasę wyznaczył sam Aleksander Gierymski. Zobaczymy miasto,...
NIEDZIELE ZE SZTUKĄ KOŃCA WIEKU: „Oleś czy Aleksander?” – warsztaty dla rodzin...
Warsztaty dla rodzin z dziećmi w wieku 5–12 lat. Czy łatwo zostać artystą, kiedy ma się starszego brata, który jest sławnym malarzem? Może wystarczy malować...
WYKŁAD NIEDZIELNY: „Aleksander Gierymski – poeta światła”
Wykład przybliży biografię i artystyczne poszukiwania młodszego z braci Gierymskich. Prelekcje, prowadzone przez historyków sztuki Urszulę Król i Przemysława...
SPOTKANIE NA WYSTAWIE: W królestwie Ozyrysa i Anubisa
Wystawie towarzyszą spotkania z archeologami, którzy opowiedzą o mumifikacji, znaczeniu dekoracji na sarkofagach oraz wyposażeniu grobów. spotkanie na wystawie /...
NIEDZIELE ZE SZTUKĄ KOŃCA WIEKU: „Sztab i generałowie sztuki, czyli o...
Spotkanie tematyczne w Galerii Sztuki XIX Wieku. zbiórka w Holu Głównym / obowiązuje bilet wstępu na wystawę / ok. 60 min „Każdy tu Niemiec...