WOKÓŁ KOLEKCJI JANUSZA PRZEWŁOCKIEGO / Janusz Przewłocki – kolekcjoner fotografii
godz. 12.00
wykład Małgorzaty Plater-Zyberk
Janusz (właściwie Jan Henryk) Przewłocki (1927–2007) był synem Henryka i Karoliny z Hutten-Czapskich, urodził się i wychował w rodzinnym majątku Mordy na Podlasiu. W październiku 1944 r. jego ojciec został aresztowany przez NKWD i wywieziony do Rosji, gdzie zmarł w 1946 r., a rodzina została wysiedlona z majątku. Janusz po wojnie zdał maturę i ukończył Wydział Mechaniczny na Politechnice Warszawskiej, jednak zawodu inżyniera nigdy nie wykonywał. Pracował w Instytucie Wydawniczym PAX jako szef redakcji „programowej”, a jego pasją stało się wydawanie książek historycznych i pamiętników. W latach 70. zaangażował się w działalność opozycyjną.
Mówił o sobie: Odkąd pamiętam, była we mnie jakaś namiętność do opozycji. Nie znosiłem życia oficjalnego. Lubiłem być z boku, z którego można krytykować. Współpracował z KOR-em, z wydawnictwami podziemnymi. W stanie wojennym był internowany, po wyjściu z więzienia przeszedł na emeryturę. Ostatnie lata życia poświęcił pracy dla Archiwum Wschodniego i Związku Sybiraków, redagowaniu i opracowywaniu wspomnień, których wydał dziewięć tomów, spłacając dług pamięci ojca i wuja – brata matki Józefa Czapskiego, który wywarł ogromny wpływ na jego osobowość.
Fotografował od młodości, jednak dawną fotografią zainteresował się przez przypadek, w końcu lat 50. XX w., kiedy na prośbę matki porządkował resztki rodzinnego archiwum . Po pewnym czasie zaczęło mnie to bawić, potem interesować i zacząłem „kwerendę” po domach żyjących jeszcze ciotek i ich dzieci. Przewłocki zgromadził kolekcję obrazującą świat, który odszedł. To nie tylko portrety antenatów i krewnych, ale także zdjęcia obrazujące życie codzienne – widoki domów, wnętrz, majątków, parków. Obok fotografii ze ślubów, balów i polowań znajdziemy w niej np. obrazki z otwarcia ochronki założonej przez właściciela dla dzieci pracowników folwarcznych czy zdjęcia działających w majątkach zakładów przemysłowych na różnych etapach ich modernizacji.
Najliczniejszą grupą są portrety, co oczywiste w tego typu zbiorze, jest ich około pięciu tysięcy (w tym samych carte de visite ok. trzech tysięcy). Pochodzą z zakładów fotograficznych z terenu dawnej Rzeczpospolitej i wielu krajów Europy.
Cały zbiór liczy blisko osiem tysięcy fotografii, od dagerotypów po te z końca XX wieku. Jak każda kolekcja również i ta naznaczona jest piętnem twórcy, wyraźny jest w niej opozycyjny stosunek zbieracza wobec komunistycznego systemu i warunków, w których przyszło mu żyć. A może w ten sposób Przewłocki kontynuował dzieło swego pradziada – Emeryka Hutten-Czapskiego, jednego z największych polskich kolekcjonerów?
Małgorzata Plater-Zyberk – historyk, kustosz kolekcji w Zbiorach Ikonograficznych i Fotograficznych MNW. Kurator wystaw i autorka katalogów: Spojrzenia na Wilno. Fotografia wileńska 1839–1939; Edward Hartwig (1909–2003). Fotografie; Jan Bułhak (1876–1950). Fotografik. Przygotowuje wystawę kolekcji fotografii historycznej Janusza Przewłockiego.
Kino MUZ / wstęp wolny / liczba miejsc ograniczona / ok. 90 minut
Na ilustracji: Zebrani w Paryżu [Rodzina Zamoyskich na dziedzińcu Hôtel Lambert], fotograf nieznany, 1856–1857, Paryż (Francja).
Więcej nt. obiektu w serwisie internetowym Cyfrowego MNW.
Cykl wydarzeń ROZMOWY O FOTOGRAFII Z KOLEKCJĄ JANUSZA PRZEWŁOCKIEGO W TLE
21 sierpnia – 4 września 2014
Kolekcja fotografii zgromadzona w Muzeum Narodowym w Warszawie jest najbogatszym w Polsce zbiorem fotografii historycznej. Od 2007 roku zbiory ikonograficzne Muzeum uzupełniane są o fotografie z kolekcji zebranej przez Janusza Przewłockiego (1927–2007). W 2014 roku do zbiorów Muzeum został zakupiony zespół kolejnych 2055 zdjęć z tej kolekcji. Z tej okazji zapraszamy na cykl rozmów poświęconych fotografii i jej kolekcjonerom oraz na wykład o Januszu Przewłockim. Więcej informacji nt. wydarzeń w ramach cyklu.
Zapraszamy również do zapoznania się z pokazem fotografii z kolekcji Janusza Przewłockiego w serwisie internetowym Cyfrowego MNW.
Zakup wybranego zespołu z Kolekcji fotografii Janusza Przewłockiego dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.