Sara Lipska. Artystka wszechstronna
Ewa Ziembińska, Sara Lipska. Artystka wszechstronna, proj. graf. Elżbieta Kiełczykowska, s. 384, il., Muzeum Narodowe w Warszawie, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego Za Granicą POLONIKA, Warszawa 2023, ISBN (MNW) 978-83-7100-489-6, ISBN (Polonika) 978-83-66172-71-5.
Pierwsza publikacja prezentująca życie i twórczość Sary Lipskiej (1882–1973). Choć historia życia bohaterki rozpoczyna się w Mławie, to toczy się głównie w Paryżu, dokąd wyjechała w 1912 roku. Życiorys artystki został skrupulatnie odtworzony przez dr Ewę Ziembińską na podstawie głównie francuskich archiwaliów, listów i wspomnień oraz wywiadów przeprowadzonych w Paryżu. W postaci Sary Lipskiej skupione są różnorodne problemy, ale i typowe dla sporej grupy kobiet-artystek. Wszystko przedstawione na tle żydowskich środowisk, z których pochodziła, oraz osadzone w realiach ówczesnego Paryża, w tym diaspory polskiej.
Biografia artystki jest dowodem jej przynależności do paryskiej bohemy, świata baletu i teatru, ale i jej związków z ówczesnym biznesem. Poza wystawami, w których brała udział, czy współpracą z baletami rosyjskimi i z zespołem Leona Baksta, wiadome jest, że na paryskich Polach Elizejskich i w Monte Carlo posiadała butiki z autorskimi kreacjami.
Publikacja, która ukazała się w ramach serii wydawniczej Instytutu Polonika „Studia i Materiały” w koedycji z Muzeum Narodowym w Warszawie, prezentuje szeroki przekrój twórczości Sary Lipskiej i wnosi istotne wartości do badań nad polską diasporą artystyczną we Francji i nad środowiskiem Ecole de Paris.
Cena: 99 zł
Publikacja dostępna w Księgarni Muzeum Narodowego Warszawie, Al. Jerozolimskie 3
tel. +48 669 775 942
e-mail:
„Nietuzinkowa osobowość i wszechstronność twórczości Sary Lipskiej otwierają […] wiele fascynujących pól badawczych: nietypowe dzieciństwo dziewczynki w żydowskiej, liberalnej rodzinie; sytuacja kobiet z trudem dobijających się prawa studiowania na uczelniach artystycznych (zwłaszcza w tak „męskiej” dziedzinie jak rzeźba); „żydowskość” sztuki Żydów i „kobiecość” sztuki kobiet: związek z Dunikowskim będący nieprostą relacją dwóch bardzo silnych indywidualności; samotne macierzyństwo „wyzwolonej” kobiety; życie artystyczne na Montparnassie „szalonych lat” dwudziestych; życie w diasporze; międzynarodowy tygiel Ecole de Paris; szerokie kontakty towarzysko-artystyczne, Paryż haute couture i eleganckich wnętrz, wreszcie kwestia nadrzędna – przywracanie pamięci o sztuce i osobowościach kobiet-artystek. Autorka wchodzi w te wszystkie konteksty z imponującą znajomością rzeczy, ofiarowując czytelnikowi ogromną ilość informacji historycznych, artystycznych, społecznych, obyczajowych. Każdy z tych obszarów wymagał innych kompetencji badawczych, czemu Ewa Ziembińska potrafiła sprostać. […] wysokie standardy naukowe i eliminacja beletryzacji bynajmniej nie stoją w sprzeczności z potoczystością narracji i żywością języka. Mówiąc najkrócej – jest to świetna, ciekawa, wciągająca lektura”.
Prof. dr hab. Maria Poprzęcka (Uniwersytet Warszawski)
„Autorka książki odkrywa przed Czytelnikami nieznane nawet specjalistom od sztuki pierwszej połowy XX wieku losy interesującej artystki, kierując się niejako zadanym przed półwiekiem przez Lindę Nochlin pytaniem „Dlaczego nie było wielkich artystek?” Jednak odpowiedź jaka wyłania się z tej narracji nie jest jednoznaczna. […] Po raz pierwszy otrzymujemy pozycję, która w tak interesujący sposób pokazuje je od strony wielkiego biznesu, rodzącej się popkultury, świata celebrytów i innych działań na styku wielkiej sztuki i sztuki użytkowej. Ewa Ziembińska przebadała wiele archiwów i zbiorów muzealnych we Francji, by dotrzeć i opisać najciekawsze aspekty działalności twórczej Sary Lipskiej, będącej rzeźbiarką, malarką, projektantką kostiumów, wnętrz mieszkalnych i sklepowych, przedmiotów użytkowych, ilustratorką wreszcie. Zebrany materiał jest imponujący i pokazuje ogrom pracy włożonej w odtworzenie losów i dokonań Sary Lipskiej”.
Prof. dr hab. Joanna Sosnowska (Instytut Sztuki, PAN)